میزان ابتلای مردان به سرطان پروستات در سراسر دنیا متفاوت گزارش شده است. معمولا بیشترین میزان ابتلا به آن در کشورهای توسعه یافته و ثروتمند دیده می شود. عوامل متفاوتی در افزایش خطر ابتلا به سرطان پروستات نقش دارند از جمله می توان به افزایش سن، سابقه خانوادگی ابتلا به سزطان پروستات و نوع رژیم غذایی اشاره کرد. بسیاری از این فاکتورهای خطر را نمی توان تغییر داد اما فاکتور رژیم غذایی قابل کنترل است. فرد می تواند با بهبود کیفیت و کمیت رژیم غذایی سلامت خود را به طور فعال کنترل کند و خطر ابتلا به بیماری قلبی عروقی و دیابت را کاهش دهد.
ارتباط دقیق بین این که رژیم غذایی چگونه بر سرطان پروستات اثر می گذارد، هنوز به خوبی توصیف نشده است و مهم ترین دلیل وجود تنوع زیاد مواد غذایی مورد استفاده افراد در گوشه و کنار جهان است. دانشمندان در حال جستجوی مواد غذایی موثر در پیشگیری از سرطان هستند به خصوص آن دسته که در ایجاد سرطان سهیم هستند. مطالعات مختلف نشان داده اند برخی از غذاها نه تنها از سزطان پروستات پیشگیری می کنند که نیز سزعت رشد تومور را در مردان مبتلا به سرطان پروستات یا شانس ابتلای دوباره را بعد از معالجه کاهش می دهند. یافتن اطلاعات معتبر در مورد سالم غذا خوردن یکی از راه های اصلی غلبه بر باورها یا رفتارهای نادرست در مورد مواد غذایی موثر بز سرطان پروستات است. از این رو مقاله حاضر به اهمیت مواد غذایی و نقش آن در بیماری سرطان پروستات تهیه شده است.
رژیم غذایی سالم چیست؟
رژیم غذایی سالم متشکل از تمام گروهای غذایی یعنی گروه میوه، گروه سبزی ،گروه نان و غلات، گروه شیر و لبنیات، گروه گوشت و حبوبات یطور متعادل و متناسب است. در این نوع رژیم غذایی مصرف قندهای ساده، نمک و چربی ها محدود می شود.
قندهای سالم: برای پیروی از رژِم غذایی سالم مصرف قندهای ساده به 70 گرم در روز یا 17 قاشق چای خوری محدود کنید. این نه فقط شامل قند و شکر معمولی که نیز شام تمام مواد غذایی است که شکر د آنها بکار می رود از جمله می توان به نوشیدنی های قند دار (انواع نوشابه، ما ءالشعیر، آب میوه) و غذاهای فرآیند شده (انواع کیک، شیرینی، بیسکوئیت، دونات، پیراشکی) اشاره نمود.
نمک: مصرف روزانه نمک را به کمتر از یک چهارم قاشق چای خوری کاهش دهید و به نمک موجود در غذاهای آماده و فرآوری شده توجه نمایید. شما می توانید از انواع ادویه ها و سبزی های معطر برای خوش مزه کردن غذا استفاده کنید.
چربی: از رژیم غذایی کم چربی و کم کلسترول استفاده کنید. مواد پروتئینی کم چربی مانند پروتئین بافت دار سویا، حبوبات یا گوشت های کم چربی مانند گوشت سفید (مرغ- ماهی) را جایگزین مصرف روزانه گوشت قرمز پر چربی نمایید.
میوه و سبزی: هر روز معادل 5 سهم میوه و سبزی به برنامه غذایی خود بیافزایید تا فیبر مورد نیاز روزانه شما تامین شود.
آب: روزانه 8 لیوان آب ساده بنوشید و از نوشیدن آب قند دار یا نوشیدنی های گازدار پرهیز کنید.
بهتر است تمام مواد مغذی مورد نیاز خود را به جای مصرف مکمل از طریق غذا بدست آورید. زیرا مکمل های غذایی حاوی تمام مواد مغذی طبیعی و مفید موجود در غذا نیستند و از طرف دیگر خطرهای احتمالی ناشی از عوارض جانبی مصرف این مکمل ها وجود دارد.فقط در مواردی مکمل ها را بکار برید که بر اساس تجویز پزشک باشد.به عنوان مثال اگر شما در حال هورمون درمانی هستید و به اندازه کافی از رژیم غذایی کلسیم دریافت نمی کنید پزشک برای شما مکمل کلسیم تجویز خواهد کرد.
وزن سالم:
ما به خوبی آگاه نیستیم که چاقی چگونه بر سرطان پروستات اثر می گذارد اما به خوبی مشخص شده است که چاقی سبب افزایش خطر سرطان میشود.اگر فردی مبتلا به سرطان پروستات باشد کاهش وزن در محدوده سلامت میتواند در بهبود بیماری و موفقیبت درمان موثر واقع شود.نگه داشتن وزن در محدوده سلامت از خطر ابتلا به سایر بیماری ها مانند دیابت و بیماری قلبی می کاهد.با پیروی از رژیم کم چربی و فعالیت جسمانی روزانه میتوانید وزن خود را به تدریج کاهش دهید و فراموش نکنید حتما 5 واحد میوه وسبزی را در برنامه غذایی روزانه خود بگنجانید.
فعالیت جسمانی:
اجرای روزانه یک برنامه ورزشی 30 دقیقه ای باید به صورت بخشی از فعالیت های روتین شما درآید.هر نوع ورزشی شما را در برابر برخی از انواع سرطان و بیماریهای مزمن حمایت می نماید. برخی مطالعات اخیر نشان داده اند که فعالیت جسمانی با شدت بالا ممکن است با کاهش خطر سرطان پروستات تهاجمی همراه باشد. اگر شما از داروهای هورمونی LHRH برای درمان پروستات استفاده می کنید، باید بدانید عوارض جانبی این دارو اثر روی وزن و تحلیل استخوان (استئوپوروز) است. بنابراین ورزش منظم می تواند به استحکام استخوان ها کمک کند و از شکستگی ناشی از زمین خوردن پیشگیری نماید. همچنین ورزش به حفظ وزن در محدوده سلامت کمک می کند.
کدام مواد غذایی بر خطر سرطان پروستات موثرند؟
انواع میوه و سبزی:
مصرف روزانه 5 سهم میوه و سبزی موجب کاهش خطر بیماری قلبی و سایر مشکلات پزشکی از جمله سرطان می شود. انواع میوه و سبزی تازه انتخاب بهتری نسبت به آب میوه یا آب سبزی تازه و مکمل ها یا عصاره های غذایی هستند. انتخاب سبزی ها و میوه های متنوع منجر به دریافت ویتامین ها و مواد معدنی متفاوت می شوند. بنابراین در انتخاب آنها حتما رنگ های متنوع را در نظر بگیرید و آنها را روزانه مصرف کنید.
سیزی های خانواده چلیپاییان:
این سیزی ها متعلق به خانواده کلم هستند. کلم برگ، گل کلم، کلم بروکسل، کلم بروکلی، کلم پیچ دارای مواد شیمیایی بنام سولفورافان هستند که در ترمیم بافت های آسیب دیده در اثر مواد سرطان زا به بدن کمک می کنند. مصرف حداقل 5 سهم در هفته از خانواده کلم ممکن است سبب کاهش خطر ابتلا به سرطان پروستات شود. اگر فردی به سرطان پروستات مبتلا است مصرف سبزی های خانواده کلم از خطر گسترش بیماری نمی کاهد اما هنوز برای سلامت کلی فرد مفید است و ممکن است خطر بیماری قلبی را نیز کاهش دهد.
قرمز
|
گوجه فرنگی، توت فرنگی، هندوانه، لوبیای چشم بلبلی، توت قرمز، پیاز قرمز، تربچه، فلفل قرمز
|
ارغوانی
|
بادمجان، انگور، کلم قرمز، آلو برقانی
|
نارنجی
|
هویج، پرتغال، انبه، زردآلو، سیب زمینی شیرین، کدو تنبل، فلفل نارنجی
|
زرد
|
آناناس، ذرت شیرین، هلو، کاسنی، موز، فلفل زرد
|
سبز
|
اسفناج، گل کلم، نخود، گلابی، کیوی، کاهو، فلفل سبز، خیار
|
سبزی های خانواده چلیپاییان:
اینسبزی ها متعلق بهخانوادهکلم هستند. کلم برگ، گل کلم.کلم بروکسل.کلم بروکلی.کلم پیچ دارای مواد شیمیایی بنام سولفورافان هستند که در ترمیم بافتهای آسیب دیده در اثر مواد سرطان زا به بدن کمک میکنند. مصرف حداقل 5 سهم در هفته از خانواده کلم ممکن است سبب کاهش خطر ابتلا به سرطان پروستات شود.اگر فردی به سرطان پروستات مبتلا است مصرف سبزی های خانواده کلم از خطر گسترش بیماری نمیکاهد اما هنوز برای سلامت کلی فرد مفید است و ممکن است خطر بیماری قلبی را نیز کاهش دهد.
آنتی اکسیدانها:
انسانها همانند باکتری ها میتوانند از طریق تولید مولکول هایی بنام رادیکال آزاد بدن خود را در برابر حمله مهاجمان خارجی حفظ میکنند.اگر کنترل تولید رادیکالهای آزاد از دست بدن خارج گردد، سلولها و بافتهای طبیعی بدن آسیب میبینند.به نظر میرسد رادیکالهای آزاد در مراحل مختلف فرایند ایجاد سرطان نقش دارند.در اینجاست که نقش آنتی اکسیدانها در کاهش خطر ایجاد سرطان ار طریق زدودن و بی اثر کردن رادیکالهای آزاد بیش از حد نیاز بدن تولید شده بسیار حیاتی تلقی میشود.
منابع آنتی اکسیدانی که در برابر سرطان پروستات نقش حمایتی دارند از جمله ویتامین ها و مواد معدنی مانند سلنیوم،ویتامین ای،ترکیباتی مانند لیکوپن و مواد غذایی مانند آب انار و چای سبز هستند یکی از راه های که آنتی اکسیدان ها وارد غذای روزانه میشوند،مصرف مقدار زیادی میوه و سبزی است.
سلنیوم:
تنها یک مطالعه نشان داده است مردانی که 200 میکروگرم سلنیوم در روز مصرف میکردند کمتر از سایر مردان مبتلا به سرطان پروستات شده بودند.این ارتباط هم اکنون در مطالعه ای بالینی بنام select با شرکت 32000 مرد در حال اجراست. نتایج این مطالعه در سال 2013 منتشر خواهد شد. اما نتایج تا به کنون نشان نداده است که سلنیوم در کاهش خطر سرطان پروستات موثر بوده است.
منبع غذایی سلنیوم مغزها (گردو، بادام)، دانه ها( تخم کدو، آفتاب گردان، کنجد)، انواع نان، غلات، ماهی و مرغ هستند. هرگونه کاهش سلنیوم در خاکی که در آن دانه می روید، موجب کاهش سلنیوم موجود در ماده غذایی می شود.
در شماره گذشته به بررسی سرطان پروستات و رژیم غذایی موثر بر آن پرداختیم، در این جا بحث مواد غذایی موثر بر سرطان پروستات را پی می گیریم.
لیکوپن:
بهترین منبع لیکوپن گوجه فرنگی است اما در هندوانه و گریپ فروت صورتی نیز یافت می شود. اگر فردی از داروهای خانواده استاتین برای کاهش کلسترول یا از داروهای تقویت کننده قوای جنسی استفاده می کند باید ار مصرف همزمان گریپ فروت با این داروها خودداری کند. مکمل لیکوپن همان اثر حمایتی مواد غذایی حاوی لیکوپن را در برابر سرطان پروستات ندارد زیرا همراهی سایر مواد مغذی در غذاهای حاوی لیکوپن اثر حمایتی را به وجود می آورند. انواع گوجه فرنگی پخته و فرآیند شده برای مثال رب، سس و سوپ گوجه فرنگی منبع بهتری نسبت به گوجه فرنگی تازه محسوب می شوند. مردانی که دو سهم در هفته یا بیشتر از سس گوجه فرنگی استفاده می کنند ممکن خطر ابتلا به سرطان پروستات آنها به یک سوم کاهش یابد. هنوز مشخص نیست چرا گوجه فرنگی فرآیند شده نسبت به گوجه فرنگی تازه بهتر است اما ممکن است به علت آزاد شدن لیکوپن وتبدیل آن به فرم قابل دسترس در بدن توسط حرارت پخت و پز باشد. لیکوپن ممکن است گسترش سرطان پروستات را در مردانی که سرطان در آنها تشخیص داده شده است کاهش دهد. این امر با افزایش میزان مرگ و میر سلول های سرطانی رخ می دهد.
چای سبز:
چای سبز دارای آنتی اکسیدان های قدرتمندی به نام پلی فنل ها است. نوشیدن چای سبز فرد را در برابر ایجاد و گسترش سرطان پروستات حفاظت می کند. اما برای چنین تاثیر گذاری نوشیدن حدود 6 لیوان در روز چای سبز می تواند اثر مفیدی داشته باشد. ممکن است تامین این مقدار سخت به نظر برسد اما با جایگزین کردن چای سبز با سایر نوشیدنی های گرم در روز می توان آن را انجام داد.
کلسیم و فرآوردهای لبنی:
فرد باید روزانه کلسیم خود را از طریق مواد غذایی تامین کند. اگر دریافت کلسیم از طریق مکمل باشد، باید توجه داشت که دوز مصرفی آن باید در حدود 700 میلی گرم در روز باشد.
مطالعات نشان داده اند مردانی کلسیم را به میزان زیاد از طریق فرآوردهای لبنی دریافت می کنند ( بیش از 2000 میلی گرم در روز) در معرض خطر بیشتر ابتلا به سرطان پروستات قرار می گیرند. جدول 1 منابع خوب کلسیم را نشان می دهد.
میزان کلسیم
|
منایع لبنی کلسیم
|
میلی گرم 250
|
شیر کم چرب (200میلی گرم)
|
میلی گرم 300
|
پنیر چدار (40 گرم)
|
میلی گرم245
|
ماست کم چربی (150 میلی گرم)
|
میزان کلسیم
|
منابع غیر لبنی کلسیم
|
میلی گرم 500
|
کنسرو ساردین (100 میلی گرم)
|
145 میلی گرم
|
کلم پیچ (95 گرم)
|
35 میلی گرم
|
کلم بوکلی (85 گرم)
|
45 میلی گرم
|
لوبیا چشم بلبلی ( 60 گرم)
|
275 میلی گرم
|
توفو (100 گرم)
|
شما می توانید کلسیم را از منابع لبنی و غیر لبنی دریافت کنید. اگر شما در حال هورمون درمانی هستید بسیار مهم است که به اندازه کافی کلسیم و ویتامین D دریافت کنید تا از پوکی استخوان ( استئوپوروز) پیشگیری شود. دریافت 1000 تا 1500 میلی گرم کلسیم در روز و 400 تا 800 واحد بین المللی در روز ویتامین D در استحکام استخوان ها موثر است.
پروتئین:
بدن نیازمند پروتئین برای ترمیم و نگه داری بافت ها است. میزان توصیه شده آن در مردان زیر 50 سال 56 گرم در روز برای مردان بالی 50 سال 53 گرم در روز است. مطالعات اخیر نشان داده که دریافت زیاد پروتئین از طریق فرآوردهای لبنی مانند پنیر ممکن است در افزایش خطر سرطان پروستات نقش داشته باشد.بهتر است پروتئین مورد نیاز روزانه از منابع غیر لبنی ( مانند ماهی، مغزها، انواع لوبیا و عدس) دریافت شود.
گوشت قرمز:
گوشت های قرمز فرآوری شده مانند همبرگر، سوسیس و کالباس ممکن است در افزایشخطر سرطان پروستات نقش داشته باشند. این گوشت ها اغلب دارای مقدار زیادی نمک و نیرات هستند که پژوهشگران بر این باورند فاکتور مهمی در خطر ابتلا به سرطان پروستات است. سعی کنید مصرف این نوع گوشت ها را تا حد امکان کاهش دهید و به جای آن از گوشت قرمز بدون چربی استفاده کنید.
طبق نظر برخی پژوهشگران ممکن است گوشت های پخته شده با حرارت بسیار بالا در افزایش خطر سرطان پروستات دخالت داشته باشند. دانشمندان بر این تصورند وقتی گوشت می سوزد ممکن است مواد شیمیایی به نام رادیکال آزاد تولید کند که به سلول های طبیعی بدن آسیب می رساند.
چربی:
هنگامی که فرد چربی مصرف می کند بدن آن را به بخش های کوچک تری تبدیل می کند. بخشی از آن که مورد نیاز بدن است مورد استفاده قرار می گیرد و بقیه آن به صورت چربی در بدن ذخیره می گردد. بدن نیازمند چربی برای عملکرد مناسب است بنابراین از رژیم غذایی کم چربی به جای رژیم غذایی بدون چربی استفاده کنید. دریافت بیش از حد چربی از غذا سسب ایجاد مشکلات سلامت مانند بیماری قلبی می شود. حتما در انتخاب نوع چربی دقت کنید و به جای غذاهای دارای چربی اشباع از نوع چربی غیر اشباع آن اسافاده نمایید. مصرف زیاد غذاهای پر چربی از نوع اشباع مانند انواع کیک، کره و فرآوردهای گوشتی سلامت فرد را به خطر می اندازند. مواد غذایی دارای چربی غیر اشباع سالم تر هستند که می توان به مغزها، ماهی چرب، روغن های گیاهی و روغن زیتون اشاره کرد.
به طور قطع نمی توان گفت که کاهش کلی مصرف چربی در کاهش خطر سرطان پروستات موثر است. برخی مطالعات نشان داده اند که ارتباطی بین چربی های موجود در گوشت قرمز و فرآوردهای لبنی و افزایش خطر سرطان پروستات پیشرقته وجود دارد. اما برخی مطالعات دیگر حاکی از آن است که مصرف گوشت قرمز یا چربی اثری روی خطر سرطان پروستات ندارند. تعدادی از پژوهشگران پیشنهاد کرده اند چربی موجود در ماهی های چرب ممکن است در کاهش خطر سرطان پروستات و کاهش شانس تبدیل سرطان به نوع پیشرفته نقش داشته باشد. اما باید خاطر نشان کرد که مصرف مکمل های ماهی اثرات مفیدی مشابه مصرف خود ماهی ندارند و بهتر است در هفته 3-2 بار ماهی چرب استفاده نمود.
روی:
ماده معدنی روی برای عملکرد نرمال سیستم ایمنی بدن لازم است و به طور طبیعی در گوشت قرمز، مرغ، غذاهای دریایی، مغزها و فرآوردهای لبنی یافت می شود. مقدار توصیه شده بی خطر مکمل روی 25 میلی گرم در روز است. اما دریافت دوز بالای آن یا دریافت مکمل به مدت چندین سال در افزایش خطر سرطان پروستات موثر است.
سویا :
پایین بودن میزان ابتلا به سرطان پروستات در مردان آسیایی خاور دور به علت رژیم غذایی سرشار از سویای آنها است. مطالعات اپیدمیولوژیک زیادی نشان داده اند که مصرف سویا و فرآوردهای آن در کاهش خطر ابتلا به سرطان موثرند. فرآوردهای سویا سرشار از ایزوفلاوون های ژنیستئین و دیادرزئین هستند که خواص آنتی اکسیدان ها، مهارکنندگی گسترش سلول های توموری، اثرات استروژنیک و تغییر دهندگی گیرندهای هورمون های مردانه را بر عهده دارند. هورمون دی هیدروتستوسترون فاکتوری موثر در ایجاد سرطان پروستات و طاسی سر مردان است. مولکول equol یکی از مشتقات اصلی ایزوفلاوون سویا است که می تواند عمل هورمون دی هیدروتسترون را محدود کند. این مولکول ( equol) تولید هورمون دی هیدرو تسترون را متوقف نمی کند اما عملکرد آن را در بدن متوقف می سازد. بسیاری از فرآوردهای سویا از جمله شیر سویا، ماست سویا، پنیر سویا، آجیل سویا و نان سویا یه عنوان مواد غذایی مناسب برای سلامت در نظر گرفته می شود.
حبوبات و غلات کامل:
پژوهش ها نشان داده اند که مصرف زیاد حبوبات مانند لوبیا ، نخود و عدس ممکن است در پیشگیری از سرطان پروستات موثر باشند. مصرف غلات کامل از طریق نان های سبوس دار ، نان قهوه ای و غلات صبحانه سبوس دار در کاهش خطر ابتلا به چندین نوع سرطان از جمله سرطان پروستات موثر است.
چگونه می توان خطر سرطان پروستات را کاهش داد ؟
با توجه به جدول زیر پیشنهاد می شود ایم مواد غذایی را بیشتر در برنامه غذایی خود وارد کنید. پیروی از یک برنامه غذایی سالم همراه با برنامه منظم ورزشی برای سلامت کلی فرد مفید خواهد بود و در کاهش بیماریهای مرتبط با سلامت از جمله سرطان، بیماری قلبی و دیابت موثر است.
مواد غذایی زیر را بیشتر مصرف کنیم
|
این مواد چه اثری بر بدن ما دارند
|
چگونه این مواد را وارد برنامه غذایی خود کنیم
|
میوه ها و سبزی ها
|
خطر سرطان و سایر مشکلات پزشکی را کاهش می دهند.
|
حداقل 5واحد در روز از انواع میوه و یبزی های رنگی استفاده نمایید.
|
انواع کلم
|
خطر ابتلا به سرطان پروستات را کاهش می دهند.
|
از انواع مختلف خانواده کلم را بیشتر مصرف کنیم.
|
گوجه فرنگی
|
باعث کاهش خطر سرطان پروستات و کاهش انتشار آن می شود.
|
لیکوپن در گوجه فرنگی( به خصوص در نوع پخته شده و فرآوردهای آن) هندوانه و گریپ فروت تو سرخ یافت می شود.
|
چای سبز
|
ممکن است زشد و انتشار سرطان پروستات را کاهش دهد.
|
سعی کنید که چای سبز را به جای انواع نوشیدنی های گرم در طول روز بنوشید.
|
انواع ماهی
|
انواع ماهی ممکن است به پیشگیری از رشد و انتشار سرطان پروستات کمک کند.
|
انواع ماهی را 3-2 بار در هفته مصرف کنید.
|
سویا
|
ممکن است خطر سرطان پروستات را کاهش دهد.
|
انواع فرآوردهای سویا مثل شیر سویا، برگه های پروتئینی( خورشتی)، اسنک سویا و آب میوه پروتئین دار را در رژیم غذایی روزانه خود وارد کنید.
|
حبوبات
|
ممکن است از سرطان پروستات پیشگیری کنند.
|
مقدار بیشتری از لوبیا، نخود و عدس و سایر حبوبات را برنامه غذایی خود بگنجانید.
|
غلات کامل
|
ممکن خطر بسیاری از سرطان ها را از جمله سرطان پروستات را کاهش دهد
|
غذاهایی با غلات کامل شامل نان قهوه ای، غلات و صبحانه کامل و پاستای تهیه شده از آرد کامل
|
فرناز خوشنویسان
ماهنامه نسخه