مجموعه حاضر ، اطلاعات جمع آوری شده موارد سرطانی از مراکز پاتولوژی در سال 84 از 41 دانشگاه علوم پزشکی سراسر کشور ایران می باشد :
از تعداد کل 55853 مورد سرطان ثبت شده ، تعداد 31355 مورد آن مربوط به مردان و 24498 مورد مربوط به زنان بوده است .
1- به عبارت دیگر 1/56 % موارد سرطان در مردان و 9/43 % موارد سرطان در زنان رخ داده است .
2- شایعترین سرطان ها بر اساس جمع کل مرد و زن به ترتیب شامل سرطانهای :
سرطان پوست : 1/15%
سرطان معده : 4/10%
سرطان پستان : 7/10%
سرطان مثانه : 7%
سرطان مری : 5/5%
سرطان روده بزرگ ( کولورکتال) : 7/3%
دیگر سرطانها به ترتیب عبارتند از بد خیمی های خون ساز ، پروستات ، غدد لنفاوی و ریه .
3- سرطان معده : در مردان پس از پوست در رتبه دوم قرار دارد و در زنان در رتبه چهارم . میزان بروز اختصاصی سنی (ASR ) Age Specific Rate آن برای مردان 2/15 و زنان 9/6 است که بر اساس Globocan 2002 این میزان در کشورهای پیشرفته برای مردان و زنان به ترتیب 3/22 و 10 و در کشورهایی که کمتر توسعه یافته 5/21 و 4/10 و در جهان 22 و 3/10 می باشد .
سرطان معده در مردان پراکندگی استانی تقریباً یکسانی دارد و به جز در 11 استان که در رتبه دوم و سوم و در بوشهر در رتبه چهارم قرار گرفته است ( بدون در نظر گرفتن سرطان پوست ) ، در بقیه استانها بیشترین موارد گزارش شده را دارد ، حتی در استانهای حاشیه دریای خزر مثل مازندارن ، گیلان ، گلستان نیز میزان موارد گزارش شده آن بیشتر از سرطان مری است . لذا با توجه به میزان مرگ و میر بالا در اثر سرطان معده ، لازم است برنامه های کنترل و پیشگیری آن مورد بررسی جدی قرار گیرد.
4- سرطان مثانه : در مردان در رتبه سوم قرار دارد و ASR آن برابر 5/11در مردان و 92/2 در زنان می باشد . در 6 استان ( یزد ، خوزستان ، مرکزی ، فارس ، بوشهر و اصفهان ) نیز شایع ترین سرطان گزارش شده می باشد ، اما در زنان فراوانی بسیار کمتری دارد . ASR آن در مردان در کشورهای پیشرفته 5/19 و در کشورهای در حال توسعه 3/5 و در جهان 1/10 گزارش شده است .
5- سرطان کولورکتال : در زنان در رتبه سوم با ASR برابر5/7 و در مردان در رتبه پنجم با ASR 1/8 می باشد و در استان ها نیز پراکندگی یکسانی دارد . ASR گزارش شده آن در مردان و زنان به ترتیب در کشورهای پیشرفته 40 و در6/26 و در کشورهایی که توسعه کمتری دارند 2/10 و 7/7 و در جهان 1/20و 6/14 می باشد .
6- سرطان پستان : در زنان همچنان در رتبه اول قرار داشته و با ASR برابر 6/23 بالاتر از موارد گزارش شده سرطان پوست می باشد و پراکندگی استانی نسبتاً یکسانی دارد و در تمامی آنها در صدر موارد سرطانی گزارش شده قرار دارد . به جز در اردبیل که پس از معده و مری جای دارد. ASR آن در کشورهای پیشرفته 8/67 ، در کشورهای کمتر توسعه یافته 8/23 و در جهان 5/37 است .
7- سرطان مری : در زنان در رتبه پنجم با ASR برابر 2/6 و در مردان در رتبه ششم با ASR معادل 8/5 قرار دارد که در کشورهای پیشرفته برای مردان و زنان به ترتیب 8/6 و 3/1 و در کشورهای کمتر توسعه یافته به ترتیب 7/13 و 5/6 و در جهان 5/11 و 4 می باشد . سرطان مری در ایران پراکندگی استانی قابل توجه داشته به طوری که در استان اردبیل پس از معده و در استانهای مازندران و لرستان در زنان پس از سرطان پستان و معده ، در استانهای کردستان ، آذربایجان شرقی و غربی ، گلستان ، خراسان ، ایلام ، سیستان و بلوچستان و کرمانشاه پس از سرطان پستان در رتبه دوم جای دارد . در گزارش کشوری میزان بروز استاندارد سنی ASR سرطان مری در استانهای شمالی به ترتیب گلستان ( مردان 33/12 و زنان 57/11 ) ، مازندران (مردان 26/9 و زنان 7/36 ) ، گیلان ( مردان 82/7 و زنان97/5) و اردبیل ( مردان 48/10 و زنان 27/14 ) بوده است .
8- سرطان دهانه رحم : طبق گزارش کشوری ، این سرطان در زنان در سال1384 با ASR برابر 90/1 مطرح می باشد.
9- سرطان پوست : ASR برای مردان 15/19 و زنان 90/1 می باشد .در بررسی نمودار میزان بروز استاندارد شده سنی و جنسی در کل سرطان ها در کشور مشاهده می شود ، با افزایش سن میزان بروز افزایش می یابد و حد اکثر آن در سن 84-80 و یا پس از 85 سال کاهش می یابد که این موضوع می توان به علت عدم مراجعه بیماران به مراکز تشخیصی ، عدم دسترسی افراد سالمند به امکانات تشخیصی و یا عدم انجام آزمایش های تشخیصی توسط پزشکان در این باشد.
Chart of numbers and percentage of cancer in Iranian men(2005-2006)
Chart of numbers and percentage of cancer in Iranian women(2005-2006)
* گزارشات کشوری ثبت موارد سرطانی سال 1384 – مرکز مدیریت بیماریها ، معاونت غیر واگیر ، اداره سرطان ، وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی و معاونت سلامت چاپ 1386