هر ساله با شروع فصل گرما و به دنبال آن مهاجرت، ایران میزبان انواع بیماریهای مسری است که از کشورهای همسایه چون عراق، افغانستان، پاکستان، عربستان و آذربایجان وارد کشور میشود
برخی از این بیماری‌ها چون سل و وبا از طریق مهاجران غیرقانونی کشورهای شرقی همسایه چون افغانستان و پاکستان که به‌دلیل جنگ و بی‌خانمانی به‌دنبال یافتن کار وارد کشور میشوند انتقال می‌یابد و تعدادی دیگر را مهاجران قانونی. از آنجا که بنا به گفته رئیس سازمان حج و زیارت سالانه حدود 850 هزار نفر به حج عمره و حدود 64 هزار نفر به حج تمتع مشرف میشوند و تعداد زیادی از مهاجران کشورهای همسایه (آمار رسمی در این باره در دسترس نیست) در ایران زندگی میکنند، بررسی وضعیت بهداشت مهاجران و انتقال بیماری آنان به داخل کشور مهم و قابل تامل است.
احتمال ورود بیماریهای واگیردار به کشور
به‌تازگی سازمان‌های بین‌المللی نسبت به شیوع فلج اطفال به‌ویژه در کشورهای همجوار ایران هشدار داده‌اند. پایانه مرزی تمرچین پیرانشهر در مرز مشترک با کشور عراق قرار دارد که در شمال غربی ایران و در جنوب آذربایجان غربی واقع شده است و احتمال ورود بیماری فلج اطفال از طریق این مرز بالاست. در این راستا هیاتی از وزارت بهداشت در روزهای اخیر برای بررسی این احتمال به آذربایجان غربی سفر کرده است. درحال حاضر بیماری فلج اطفال با اجرای طرح‌های متعدد به‌ویژه واکسیناسیون همگانی در کشور ریشه‌کن شده‌است. در این راستا باید برای پیشگیری از بیماری پولیو (فلج اطفال) و انتقال این بیماری توسط مسافران ورودی به کشور ایران با دقت و حساسیت بالایی عمل کرد .مرز تمرچین تا شهر ارومیه مرکز استان 160 کیلومتر فاصله دارد و فاصله نزدیک‌ترین شهرها به این مرز، پیرانشهر در ایران و چومان در عراق است که به ترتیب حدود 11 کیلومتر و 25 کیلومتر با گمرک تمرچین فاصله دارند. مرز تمرچین پیرانشهر در سال 86 به‌عنوان مرز مجاز رسمی زمینی شناخته شد و سالانه بیش از یک میلیون نفر از طریق این مرز به کشور عراق و به‌ویژه اقلیم کردستان عراق تردد دارند. درحال حاضر تمامی مسافران ورودی و خروجی زیر 15 سال که قصد تردد از طریق مرز تمرچین پیرانشهر در آذربایجان غربی را دارند علیه این بیماری مایه‌کوبی میشوند. علاوه بر این، اخیرا اخباری مبنی بر احتمال انتقال ویروس کرونا از عربستان به ایران توسط حجاج منتشر شده است. منشا ویروس کرونا که از آن با عنوان شبه سارس نیز یاد میشود شتر است و تاکنون جان 53 نفر را در عربستان گرفته است. اگرچه مسئولان کشور گفتند تا کنون هیچ ایرانی به این ویروس مبتلا نشده اما زنگ خطر آن برای حجاج ایرانی به صدا درآمده است. سل از دیگر بیماری‌هایی است که منشا اصلی آن در کشور از مهاجران غیرقانونی کشورهای همسایه است.
به‌طور مثال تنها در سال 1390، 80 درصد بیماران مبتلا به سل در کشور از طریق عوامل بیرونی و خارجی، مبتلا به این بیماری شدند. آمارها نشان می‌دهد که دو همسایه شرقی کشور یعنی افغانستان و پاکستان و نیز عراق در مرزهای غربی و جمهوری‌های شمالی کشور به ویژه جمهوری آذربایجان مهم ترین عاملان انتقال بیماری سل به داخل کشور بودند.همچنین بر اساس گزارش مركز مدیریت بیماریهای وزارت بهداشت، 60 درصد موارد مالاریا در ایران مربوط به دو كشور پاكستان و افغانستان است و 75 درصد مالاریای وارد شده از پاكستان، به درمان مقاوم بوده و نیازمند رژیم درمانی خاص است كه هزینه درمان را چند برابر می‌كند. در سال ۷۶ در منطقه شمال رشته کوه زاگرس تعداد پنج‌هزار و 839 مورد مالاريا گزارش شده است که 77 درصد آن از کشورهاى افغانستان، پاکستان، عراق، جمهورى‌هاى ارمنستان و آذربايجان وارد شده بود. در همان سال در منطقه جنوب و جنوب غربی کشور حدود دوهزار و 679 مورد مالاريا گزارش شده که 48 درصد آن نیز از کشورهاى افغانستان، عراق و کانون‌هاى آلوده داخل کشور بوده است. محمدمهدی گویا، رئیس مرکز مدیریت بیماریهای واگیر وزارت بهداشت نیز تعداد موارد انتقال بیماری مالاریا در ایران از کشورهای همسایه را در سال گذشته 800 مورد عنوان کرد. او همچنین از تعداد 246 مورد ابتلا به بیماری وبا در اتباع کشور افغانستان خبر داد که همگی تحت درمان قرار گرفته اند.
تب کنگو اما جزو آن دسته از بیماری‌هایی است که از حیوان به انسان منتقل میشود. میزان مبتلایان به این بیماری در برخی مناطق کشور مانند سیستان و بلوچستان به‌دلیل ورود دام قاچاق، بیشتر از سایر مناطق است. وزارت بهدشت برای مقابله با شیوع این بیماری‌ها در سال‌های اخیر برنامه‌های نظارتی خود را شدیدتر کرده است.
مبارزه با بیماری در مرز
رئیس مرکز مدیریت بیماریهای واگیر وزارت بهداشت در تشریح اقدامات بهداشتی و درمانی برای پیشگیری از شیوع بیماری‌ها گفته است: در همه مبادی مرزی رسمی شرق کشور علاوه بر امکانات موجود و خدمات تشخیصی، درمانی و بستری، تسهیلات مناسبی نیز راه اندازی شده است که موارد خفیف بیماری در بین مسافران ورودی و خروجی پس از غربالگری در همان محل تحت مراقبت و درمان قرار می‌گیرند و ترتیبی اتخاذ شده که پزشک و پرستار در این مراکز به‌صورت شبانه‌روزی ارائه خدمت کنند.
محمدمهدی گویا به اقدامات اختصاصی انجام شده برای ارائه خدمات بهداشتی درمانی اولیه به پناهندگان و اتباع خارجی در ایران اشاره کرده و افزوده است: اتباع مجاز در اردوگاه‌های ویژه اتباع (مهمان شهرها) مستقر میشوند. بر اساس جمعیت هر یک از «مهمان‌شهرها»، یک تا سه واحد «بهداشت‌سرا» تاسیس شده است. همچنین سعی شده «به‌بخش‌ها» در «بهداشت‌سراها» مستقر شوند. منظور از «به‌بخش‌ها» گروهی از اتباع خارجی مقیم کشور هستند که تحت تعلیمات ویژه بهداشتی قرار گرفته و خدمات بهداشتی را به اتباع ارائه میکنند. یک نماینده کمیسیون بهداشت مجلس نیز از توجه وزارت بهداشت و مجلس به پیشگیری از انتقال بیماری توسط مهاجران سخن می‌گوید.
محمدحسین قربانی ایجاد قرنطینه در مناطق مرزی را در همین راستا می‌داند. او تصریح می‌کند: درحال حاضر 800 کیلومتر مرز مشترک با کشورهای همسایه داریم. در چنین شرایطی کنترل صد درصد امکان‌پذیر نیست. اما وزارت بهداشت و مجلس تلاش میکنند تا نظارت خود را نه‌تنها در مرزها بلکه فراتر از آن و در محیط‌هایی که بیشتر مهاجران در آن زندگی میکنند، افزایش دهند.
قربانی می‌افزاید: مسلماً پیشگیری از انتقال این بیماری‌ها به کشور هزینه درمان را کم می‌کند. او با اشاره به جلسه‌ای که اخیراً کمیسیون بهداشت مجلس با وزیر بهداشت داشت، می‌گوید: امیدواریم با بودجه‌ای که دراختیار وزارت بهداشت گذاشتیم میزان نظارت و پیشگیری افزایش یابد. درحال حاضر احتمال شیوع ویروس فلج اطفال در پایانه مرزی تمرچین پیرانشهر که در شمال‌غربی ایران و مرز مشترک با کشور عراق قرار دارد و در جنوب آذربایجان‌غربی واقع شده است، افزایش یافته است. سل نیز از دیگر بیماری‌هایی است که از کشورهای همسایه به ایران وارد میشود و هر سال جان تعدادی از هم وطنان را میگیرد.
منبع: روزنامه آرمان