کلاژن یک پروتئین محافظ صافی و جوانی پوست است در واقع کلاژن یک مولکول پروتئین است که به میزان زیاد در پوست ، عضلات ، تاندون ها و استخوان ها یافت می شود و ساختار پایه آنها را فراهم می کند.
با افزایش سن و تحت تاثیر فاکتورهایی نظیر ؛ تابش زیاد آفتاب ، شرایط آب و هوایی محیط زندگی ، استرس های عصبی ، مواد مورد تماس در شغل و کار ، استعمال دخانیات ، تغییرات هورمونی و فیزیولوژیکی بدن و برخی بیماریهای سیستمیک، کلاژن سریعتر از آن که بدن بتواند تولید کند ، از بین می رود و فیبرهای کلاژن و الاستین موجود نیز به تدریج استحکام و قابلیت ارتجاعی و انعطاف پذیری خود را از دست می دهند.
شرایط فوق ، مانند شکستن ستون های یک چادر ، باعث پژمرده شدن ، شل شدن ، ضعیف شدن و چروکیدن پوست از درون و شکل گیری چین و چروک ، خطوط ، افتادگی و wrinkle ها در سطوح قسمت های بدن به ویژه در نواحی مختلف صورت می گردد. شدت شکل گیری علایم فوق بسته به ژنتیک ، فنو تایپ پوست و عوامل محیطی ، در افراد متفاوت است .
چین و چروک و خطوط صورت را از جنبه شرایط حضور و سیر تحول شان در سطح پوست نیز در دو گروه دینامیک و استاتیک طبقه بندی می کنند :
خطوط دینامیک : خطوطی هستند که با حرکت ( جا به جایی عضلات مانند فعالیت عضلات صورت ) ضاهر می شوند.
خطوط استاتیک : خطوطی که بطور ثابت حضور دارند و با حرکت ( فعالیت عضلات ) تغییر نمی یابند. هر چند شاید علل و عوامل فیزیولوژیک زیادی در بروز علائم پیری پوست نقش داشته باشند ولی نتایج اغلب مطالعات حاکی است که تضعیف و از بین رفتن فیبرهای کلاژن و نیز کاهش تولید این پروتئین ، نقش پر اهمیت تری نسبت به دیگر عوامل در بروز علائم پیری پوست دارد به همین دلیل اکثر روشهای درمانی موجود با اعمال انرژی یا شوک حرارتی ، شیمیایی یا مکانیکی و یا ایجاد بی اکسیژنی و مواردی از این قبیل به لایه درم ، بدنبال تحریک فیبرهای کلاژن به منظور برگرداندن استحکام و انعطاف پذیری فیبرهای کلاژن والاستین و تحریک باز تولید آن هستند.
با توجه به مفاد فوق ، درمانی موفق تر خواهد بود که بتواند با کمترین عوارض جانبی ، به صورت غیر تهاجمی و بدون آسیب به اپیدرم ، انرژی و شوک لازم را به لایه درم نفوذ داده و در درون آن در سطح سلولی – مولکولی به بافت اعمال نماید و این همان تفاوت درمانی و دلیل اصلی موفقیت سیستم های RF در درمان چین و چروک ها و خطوط پوست است. بطوریکه FDA در سال 2002 کاربرد RF را در درمان چین و چروک پوست ، بویژه اطراف چشم ، تایید و بی خطری آن را پذیرفت. در سال 2004 نیز آن را برای درمان تمامی صورت و در سال 2007 برای تمامی بدن و حتی پلک های چشم ، تایید نمود.
همانطور که گفته شد عبور امواج رادیویی از بافت های بدن موجب نوسان مولکولها با فرکانس بالا ( چند میلیون در ثانیه ) و چرخش مولکولهای دو قطبی در بافت می گردد این کار موجب اعمال یک شوک مکانیکی میکرونی ( سلولی – مولکولی ) به فیبرهای کلاژن و الاستین موجود و تحریک و انقباض آنها و در ادامه روند درمان موجب برگشت استحکام و انعطاف پذیری آنها می گردد. همچنین اتفاقات فوق موجب تولید گرما در درون موضع عبور امواج می گردد بطوریکه کاربر می تواند بدون آسیب رساندن به سطح پوست ، میزان گرما و عمق تقریبی تمرکز آن را به دلخواه تنظیم نماید این کار ضمن اعمال شوک حرارتی به فیبرهای کلاژن و الاستین موجود ، با ایجاد Denaturation و تحریک شروع یک فاز التهابی ، منجر به تحریک فرآیند neocollagenesis ( تولید کلاژن تازه ) و ایجاد ساختار پایه جدید برای پوست ظرف حداکثر شش ماه می گردد.
همراه شدن اثرات فوق با اثرات فیزیولوژیک حرارت به عنوان ترموتراپی ، نظیر افزایش گردش خون مویرگی ، نتایج درمانی آن را ارتقاء و Remodeling واقعی پوست را تحقق می بخشد.
نواحی قابل درمان با سیستم های RF
با توجه با ایمنی بالای سیستم های RF ، که حتی برای درمان در ناحیه پلک چشم نیز دارای تاییدیه FDA می باشند.
عوارض جانبی سیستم های RF شامل قرمزی و تورم مختصر در ناحیه درمان است که ظرف 12 ساعت ( در برخی موارد ظرف یک الی دو روز ) از بین می روند. در موارد نادر یا اشتباه کاربر ممکن است تورم و تاول ظاهر شود.
در صورت اعمال انرژی های بالاتر از معمول ، اشکالات دستگاهی ، انتخاب نامناسب بیمار و عدم رعایت مراقبت های بعد از درمان ، خطر بروز عوارض جانبی می تواند افزایش یابد.
عمده ترین عارض جانبی RF احساس ناخوشایند بیمار به هنگام درمان است و در صورت استفاده نکردن از بی حسی موضعی و کاربرد انرژی بالا ممکن است قابل تحمل نباشد.
کنتراندیکاسیون های RF :
بیماران با پیس میکر قلبی یا دفیبریلاتور داخلی و یا بیماری شدید قلبی .
- بارداری و شیردهی .
- وجود پروتز یا ایمپلنت های فلزی در نواحی درمان مثل ( پیچ و پلاک ) .
- بیماریهای بافت پیوندی و عضلانی ، لوپوس اریتماتوس ، پورفیری و اپی لپسی .
- درماتوز شدید ، عفونت موضعی فعال یا عفونت سیستمیک .
- سابقه یا وجود سرطان پوست یا سرطان های دیگر
- اسکارهای هایپر تروفیک .
- بیماریهای سیستم ایمنی مانند HIV و مصرف داروهای ضعیف کننده ایمنی .
- آتروفی پوست به دلایل مختلف در موضع درمان مانند درماتیت مزمن ناشی از رادیوتراپی .
- دیابت کنترل نشده و فشار خون بالا .
- زخم پسوریازیس ، اگزما و بثورات فعال در ناحیه درمان .
- درمان با فیلرهای کلاژن ، بوتولینوم توکسین یا رتینوئید خوراکی .
دکتر فریبا قلمکارپور - متخصص پوست و مو
فصلنامه بهداشت پوست و مو