ترومبوسيتوپني‌ thrombocytopenia

شرح بيماري
ترومبوسيتوپني‌ عبارت‌ است‌ از كاهش‌ تعداد پلاكت‌ها در گردش‌ خون‌. پلاكت‌ها با بستن‌ هر شكاف‌ كوچكي‌ كه‌ در جدار عروقي‌ خوني‌ ايجاد گردد، نقشي‌ حياتي‌ در كنترل‌ خونريزي‌ ايفا مي‌كنند. در ترومبوسيتوپني‌ تمايل‌ به‌ خونريزي‌ به‌ ويژه‌ از عروق‌ خوني‌ كوچك‌تر وجود دارد. اين‌ امر باعث‌ خونريزي‌ غيرطبيعي‌ در پوست‌ و ساير قسمت‌هاي‌ بدن‌ مي‌گردد. چند نوع‌ ترومبوسيتوپني‌ از جمله‌ پورپوراي‌ ترومبوسيتوپنيك‌ ايديوپاتيك‌ و پورپوراي‌ ترومبوسيتوپنيك‌ ترومبوتيك‌ وجود دارد.

علايم‌ شايع‌
- پتشي‌ (لكه‌هاي‌ كوچك‌، گرد، بدون‌ برجستگي‌ و به‌ رنگ‌ قرمز مايل‌ به‌ ارغواني‌ در پوست‌)

- تمايل‌ به‌ كبودشدگي‌

- خونريزي‌ در دهان‌

- خون‌ دماغ‌

- قاعدگي‌هاي‌ شديد يا طولاني‌

- وجود خون‌ در ادرار

علل
- مادرزادي‌

- توليد كم‌ يا ناقص‌ پلاكت‌ها در مغز استخواني‌

- گاهي‌ علت‌ ناشناخته‌ است‌ (ايديوپاتيك‌)

عوامل تشديد كننده بيماري
- عفونت‌ حاد

- عفونت‌ با ويروس‌ نقص‌ ايمني‌ انساني‌ (ايدز)

- مصرف‌ آسپيرين‌ يا ساير داروهاي‌ ضد التهاب‌ غيراستروييدي‌

- مصرف‌ داروهايي‌ چون‌ كينيدين‌، داروهاي‌ گوگردار، داروهاي‌ ضد ديابتي‌ خوراكي‌، نمك‌هاي‌ طلا، ريفامپين‌ و غيره‌

- بزرگي‌ طحال‌ (هيپراسپلنيسم‌)

- كاهش‌ درجه‌ حرارت‌ بدن‌

- انتقال‌ خون‌

- مصرف‌ الكل‌

- پره‌اكلامپسي‌

- بيماري‌هاي‌ ديگر از جمله‌ لوپوس‌ اريتماتوي‌ سيستميك‌، كم‌خوني‌، لوسمي‌، سيروز و غيره‌

- مواجهه‌ با اشعه‌ ايكس‌

پيشگيري‌
- اجتناب‌ تا حد ممكن‌ از داروهايي‌ كه‌ عامل‌ خطرزا هستند.

- در مورد بيماران‌ مبتلا به‌ ترومبوسيتوپني‌ از آسيب‌ بپرهيزيد و در صورت‌ وقوع‌، دنبال‌ درمان‌ باشيد.

عواقب‌ مورد انتظار
- در موارد حاد به‌ خصوص‌ در كودكان‌، اكثراً ظرف‌ 2 ماه‌ بهبود مي‌يابند.

- در موارد مزمن‌ ممكن‌ است‌ فروكش‌ و عود وجود داشته‌ باشد. بعضي‌ خود به‌ خود بهبود مي‌يابند.

عوارض‌ احتمالي‌
- سكته‌ مغزي‌ (خونريزي‌ مغزي‌)

- از دست‌ دادن‌ شديد خون‌

- عوارض‌ جانبي‌ دارو درماني‌

درمان‌
اصول‌ كلي
- تشخيص‌ با توجه‌ به‌ علايم‌ بيمار و نتيجه‌ آزمايش‌ خون‌ كه‌ نشانگر تعداد پلاكت‌ها است‌ گذاشته‌ مي‌شود.

- در بعضي‌ موارد درماني‌ لازم‌ نيست‌ و اجازه‌ داده‌ مي‌شود تا ترومبوسيتوپني‌ سير خود را طي‌ كند.

- ساير برنامه‌هاي‌ درماني‌ بسته‌ به‌ علت‌ زمينه‌اي‌ فرق‌ مي‌كنند.

- قطع‌ داروي‌ مضر در ترومبوسيتوپني‌ ناشي‌ از دارو

- جراحي‌ براي‌ برداشتن‌ طحال‌ (اسپلنكتومي‌) در موارد دايمي‌

- انتقال‌ پلاكت‌ براي‌ بيماران‌ مبتلا به‌ ترومبوسيتوپني‌ مزمن‌

داروها
- ممكن‌ است‌ در زمان‌ تشخيص‌ و در موارد عودكننده‌، كورتيكواستروييدها تجويز شوند.

- در طي‌ مرحله‌ حاد يك‌ حمله‌ شديد ممكن‌ است‌ گاماگلوبين‌ تجويز گردد.

- در موارد دايمي‌ ممكن‌ است‌ درمان‌ سركوبگر ايمني‌ تجويز شود.

فعاليت در زمان ابتلا به اين بيماري
- استراحت‌ در بستر در طي‌ مرحله‌ حاد

- حداقل‌ فعاليت در زمان ابتلا به اين بيماري براي‌ پيشگيري‌ از آسيب‌

- پرهيز از ورزش‌هاي‌ تماسي‌

رژيم‌ غذايي‌
رژيم‌ غذايي‌ خاصي‌ ندارد.

در چه شرايطي بايد به پزشك مراجعه نمود؟
- اگر علايم‌ در طي‌ درمان‌ بدتر شوند. از دست‌رفتن‌ شديد خون‌ در يك‌ وضعيت‌ اورژانس‌

- اگر علايم‌ جديد يا غيرقابل‌ توجيه‌. داروهاي‌ مورد استفاده‌ در درمان‌ ممكن‌ است‌ عوارض‌ جانبي‌ ايجادكننده‌ به‌ ويژه‌ كورتيكواستروئيدها عوارض‌ جانبي‌ و واكنش‌هاي‌ زيانبار بسياري‌ دارند كه‌ مستلزم‌ پيگيري‌ هستند.