شرح بيماري
ترومبوز وريد عمقي عبارت است از بيماري كه طي آن يك لخته خون كه در يك وريد تشكيل مي‌شود و ممكن است باعث انسداد نسبي يا كامل جريان خون شود يا رها شده و به ريه برود. اين حالت متفاوت از لخته‌هاي موجود در وريدهاي سطحي است كه در آن به ندرت لخته‌ها رها مي‌شوند. معمولاً ساق يا پايين شكم را درگير مي‌كند ولي گاهي ساير وريدهاي بدن را مبتلا مي‌كند. در افراد بالاي 60 سال شايع‌تر است.
علايم شايع
- گاهي بدون علامت
- تورم و درد در ناحيه‌اي كه توسط وريد تخليه مي‌شود (معمولاً مچ پا، ساق يا ران). تورم در اندام تحتاني هر چيزي در زير لخته را شامل مي‌شود و به انگشتان پا گسترش مي‌يابد.
- حساسيت به لمس و قرمزي نواحي آسيب‌ديده
- ناراحتي يا درد در راه رفتن. ناراحتي با استراحت بهبود نمي‌يابد.
- درد هنگام بلندكردن اندام تحتاني و خم كردن پا (گاهي اوقات)
- تب (گاهي اوقات)
- افزايش ضربان قلب (گاهي اوقات)
علل
تجمع خون در وريد كه مكانيسم‌هاي لخته‌كننده خون را بر مي‌انگيزد. تجمع ممكن است پس از استراحت طولاني در بستر به دنبال جراحي يا در اثر بيماري ناتوان‌كننده مثل حمله قلبي، سكته مغزي يا شكستگي استخوان رخ دهد.
عوامل تشديد كننده بيماري
- افراد بالاي 60 سال
- چاقي
- استفاده از استروژن موجود در قرص‌هاي ضد بارداري خوراكي يا براي جايگزيني پس از يائسگي. اين امر به ويژه در صورت استفاده از استروژن همراه با سيگار كشيدن خطرناك است.
- جراحي، سانحه
- بارداري
- سرطان
- اختلالاتي چون نارسايي قلبي، سكته مغزي و پلي‌سيتمي (افزايش غلظت خون)
پيشگيري
- در طول بيماري‌ها از استراحت طولاني در بستر خودداري كنيد. پس از هرگونه اقدام جراحي يا در طي هرگونه بيماري زمين‌گيركننده هرچه زودتر حركت‌دادن اندام‌هاي تحتاني را شروع كنيد.
- در مسافرت‌هاي طولاني يا اتومبيل يا هواپيما، حداقل هر 2-1 ساعت، پاهاي خود را حركت دهيد.
- به ويژه در صورت مصرف استروژن، سيگار را ترك كنيد.
عواقب مورد انتظار
اگر بتوان از آمبولي ريوي اجتناب كرد، معمولاً با درمان ضد انعقاد قابل‌علاج مي‌گردد.
عوارض احتمالي
آمبولي ريه كه طي آن لخته رها مي‌شود و به ريه مي‌رود. جريان خون ريه مسدود شده، باعث مرگ بافت ريه آسيب ديده مي‌گردد. تعداد قابل ملاحظه‌اي از بيماران دچار آمبولي ريه، به خاطر بيماري مي‌ميرند.
درمان
اصول كلي
- آزمون‌هاي تشخيصي مي‌توانند شامل ونوگرافي (راديوگرافي وريدها)، سونوگرافي و پلتيسموگرافي (ميزان خوني را كه از اندام عبور مي‌كند، اندازه مي‌گيرد) باشند.
- اگر لخته‌ها كوچك، محدود به ساق بوده و بيمار توانايي حركت داشته باشد، درماني لازم نيست. لخته‌ها غالباً خود به خود رها مي‌شوند.
- براي اكثر بيماران بستري شدن به خاطر تزريق ضد انعقادها و مشاهده عوارض لازم است.
- در بيماران خاص، اقدام جراحي براي كار گذاشتن يك دستگاه غربال («چتر») در وريد اجوف تحتاني (وريد اصلي كه به ريه‌ها وارد مي‌شود) براي به دام انداختن لخته‌ها قبل از رسيدن به ريه‌ها
داروها
- ضد انعقاد داخل وريدي براي پيشگيري از گسترش لخته‌ها
- ممكن است داروهاي حل‌كننده لخته تجويز شوند كه به‌طور فعال، لخته‌ها را حل مي‌كنند.
- براي به حداقل رساندن خطر آمبولي ريه، آزمون‌هاي خوني براي پايش غلظت ضد انعقاد، اجباري است. ضد انعقادهاي خوراكي ممكن است به مدت 6 ماه يا بيشتر لازم باشند.
فعاليت در زمان ابتلا به اين بيماري
- استراحت در بستر تا رفع تمام علايم التهاب. در هنگام استراحت، حركت دادن عضلات پا، خم‌كردن مچ پا و تكان دادن انگشتان پا را تبديل به عادت خود كنيد.
- از جوراب‌هاي كشي مناسب يا بانداژهاي كشي استفاده كنيد ولي از بند جوراب يا جوراب كشباف بلند استفاده نكنيد.
- در هنگام نشستن به مدت‌طولاني پاها را بالاتر از باسن قرار دهيد.
- پاها را از بستر بلند كنيد.
رژيم غذايي
رژيم غذايي خاصي ندارد. در چه شرايطي بايد به پزشك مراجعه نمود؟
در چه شرايطي بايد به پزشك مراجعه نمود؟
- اگر شما يا يكي از اعضاي خانواده‌تان علايم ترومبوز وريد عمقي را داشته باشيد.
- اگر موارد زير در طول درمان رخ دهند: ـ خونريزي غيرمنتظره از هر مكان ـ درد قفسه سينه ـ سرفه خوني ـ تنگي نفس ـ تداوم يا افزايش تورم و درد علي‌رغم درمان
- اگر دچار علايم جديد و غير قابل توجيه شده‌ايد. داروهاي مورد استفاده در درمان ممكن است عوارض جانبي توليد كنند.