شرح بيماري
اسكلرودرمي يك بيماري منتشر بافت هبمند كه در آن پوست و ساير قسمت‌هاي بدن به‌تدريج تحليل رفته، ضخيم شده و سفت مي‌گردند. اين بيماري مي‌تواند پوست، مفاصل؛ دستگاه گوارش و به‌خصوص مري، قلب، كليه‌ها، ريه‌ها، عروق خوني، انگشتان دست و پا را درگير سازد. اين اختلال در بزرگسالان از هر دو جنس ديده مي‌شود ولي در خانم‌هاي سنين 50-30 سال شايعتر است.
علايم شايع
- انگشتان: سفت و ضخيم شدن پوست، خشكي، اختلال گردش خون، كرختي و زخم شدن نوك انگشتان
- دستگاه گوارش: دشواري بلع، اختلال جذب غذا، نفخ پس از غذا خوردن، كاهش وزن، سوزش سر دل و احساس ماندن غذا در پشت جناغ
- پوست: سفت و ضخيم شدن (به‌خصوص در ناحيه صورت) كه باعث از دست رفتن نرمي و انعطاف‌پذيري آن مي‌گردد.
- درد عضلاني
- ضعف و خستگي
- درد، خشكي و تورم مفاصل
- كم‌خوني
علل
علت اين اختلال ناشناخته است، ولي ممكن است يك اختلال خودايمني باشد. بافت همبند (چارچوب زمينه‌اي همه بافت‌ها و عروق خوني) ضخيم، سفت و غيرقابل انعطاف مي‌گردد.
عوامل تشديد كننده بيماري
ناشناخته.
پيشگيري
در حال حاضر قابل پيشگيري نيست.
عواقب مورد انتظار
سير اين اختلال متغير و غيرقابل پيش‌بيني است. اغلب سير پيشرفت آهسته‌اي داشته و قلب، ريه‌ها و كليه‌ها را درگير مي‌سازد.
عوارض احتمالي
- اختلال در ترميم زخم‌ها و گانگرن
- استعداد خونريزي
- اختلالات ريتم قلب
- نارسايي احتقاني قلب
- نارسايي كليه
- فشار خون بالا
- تخريب ريه‌ها
درمان
اصول كلي
- بررسي‌هاي تشخيصي ممكن است شامل آزمايش‌هاي خون جهت شناسايي كم‌خوني و اندازه‌گيري پادتن‌ها؛ آزمايش ادرار براي شناسايي گلبول‌هاي قرمز در ادرار؛ نوار قلب؛ راديوگرافي دست‌ها، مري و قفسه سينه؛ آزمون‌هاي عملكرد ريه؛ باريم انما؛ و نمونه‌برداري پوست باشد.
- مراقبت بيماران معمولاً در منزل انجام مي‌شود. به‌ندرت بستري كردن بيماران در بيمارستان به‌علت عوارض قلبي، ريوي يا كليوي يا جهت اقدامات جراحي (نظير جراحي مري) ضرورت مي‌يابد.
- برنامه درماني بسته به نوع و شدت علايم متفاوت است.
- به‌دليل اختلال گردش خون در اين بيماري، از لباس‌هاي گرم به‌خصوص دستكش و جوراب استفاده كنيد. از تماس با سرماي شديد اجتناب كنيد. وضعيت آب و هوا را نيز در نظر داشته و احتياط‌هاي لازم را به‌كار بريد.
- از ايجاد سوختگي و بريدگي بدن خود را حفظ كنيد.
- هنگام خواب زير سر خود 2 يا 3 بالش بگذاريد يا سر خود را 20-15 سانتي‌متر بالاتر از سطح بدن قرار دهيد تا از پس زدن اسيد معده به داخل مري جلوگيري شود.
- از روشهاي بازخورد زيستي براي افزايش جريان خون انگشتان استفاده كنيد.
- از استعمال دخانيات خودداري كنيد.
- براي تطبيق دادن خود با يك بيماري غيرقابل علاج و مادام‌العمر، روان‌درماني يا مشاوره با روانپزشك توصيه مي‌شود.
- براي تخفيف خشكي مفاصل، آنها را گرم كنيد.
داروها
- براي تسكين سوزش سر دل يا سوءهاضمه مي‌توان از آنتي‌اسيدهاي بدون نسخه و براي تخفيف درد عضلاني و مفصلي از آسپيرين يا ايبوبروفن استفاده كرد.
- براي نرمي پوست مي‌توان از محلول‌ها، نرم‌كننده‌ها و چرب كردن با روغن استفاده كرد.
- داروهاي كورتوني براي تخفيف علايم التهابي، آنتي‌بيوتيك‌ها براي مقابله با عفونت‌ها يا داروهايي براي پايين آوردن فشار خون ممكن است تجويز شود.
- داروهاي ديگري نيز مرتبط با عوارض بيماري ممكن است تجويز شوند.
فعاليت در زمان ابتلا به اين بيماري
- تا حد توان به فعاليت در زمان ابتلا به اين بيماري هاي طبيعي خود ادامه دهيد ولي خود را خسته نكنيد.
- نرمش با حركت دادن منظم ممكن است به حفظ انعطاف‌پذيري پوست، حفظ جريان خون در حد مطلوب و پيشگيري از جمود مفصلي كمك كند.
رژيم غذايي
براي به حداقل رسيدن نفخ، سوزش سر دل و ناراحتي گوارشي از وعده‌هاي غذايي كم‌حجم ولي متعدد استفاده كنيد. رژيم غذايي نرم گاهي توصيه مي‌شود. براي كمك به بلع لقمه غذا همراه آن مايعات مصرف كنيد. از يك كارشناس تغذيه براي طرح‌ريزي يك رژيم مغذي كمك بگيريد.
در چه شرايطي بايد به پزشك مراجعه نمود؟
اگر شما يا يكي از اعضاي خانواده تان داراي علايم اسكلرودرمي باشيد.
بروز موارد زير در طي درمان:
ـ كبودشدگي يا خونريزي زيرپوستي بدون علت
ـ كُندي ترميم زخم‌ها
ـ هرگونه علامت عفونت (تب، چرك كردن زخم و غيره)