شرح بيماري
اريتم مولتي‌فرم عبارت است از يك بيماري التهابي حاد پوست و غشاهاي مخاطي (بافت‌هاي نازك و مرطوبي كه حفرات بدن را مي‌پوشانند). در اكثر موارد، اين بيماري خوش‌خيم است و خودبه‌خود محدود مي‌شود، اما امكان دارد شديد نيز باشد. نوع شديد بيماري با نام نشانگان استيونس ـ جانسون يا اريتم مولتي‌فرم شديد نيز شناخته مي‌شود.
علايم شايع
- نقاط بثوري كه قرمز هستند و شكلي قرينه دارند و غالباً به‌صورت حلقه‌ها متحدالمركز (شبيه سيبل تيراندازي) ظاهر مي‌شوند.
- اين بثور معمولاً روي كف دست و پا، يا ساير نقاط دست و پا ظاهر مي‌شود و ممكن است به‌صورت و ساير نقاط بدن نيز گسترش يابد.
- ضايعات معمولاً خارش دارند و گاهي دردناك هستند يا فرد در آنها احساس سوزش مي‌كند.
- ضايعات تبديل به تاول، كهير، يا زخم مي‌شوند.
- در موارد شديد، غشاهاي مخاطي دهان، چشم‌ها، و ناحيه تناسلي ملتهب مي‌شوند.
- تب
- سردرد
- گلودرد
- اسهال
علل
- در 50% از موارد، علت ناشناخته است. عفونت‌هاي ويروسي، خصوصاً ويروس هرپس سيمپلكس (ويروس تب‌خال)
- عفونت‌هاي باكتريايي
- عفونت‌هاي ناشي از انگل‌هاي تك‌ياخته‌اي
- بيماري‌هاي بافت همبند ـ رگ‌ها
- داروهايي مثل سولفوناميدها، پني‌سيلين‌ها، داروهاي ضدتشنج، ساليسيلات‌ها، و باربيتورات‌ها. واكنش دارويي ممكن است تا 14-7 روز پس از شروع دارو رخ ندهد.
- سرطان‌ها
- حاملگي
- اشعه‌درماني
- تغييرات هورموني قبل از عادت ماهانه
عوامل تشديد كننده بيماري
- سابقه اريتم مولتي‌فرم از قبل
- مصرف داروهايي كه ممكن است باعث بروز اين واكنش شوند.
پيشگيري
- حتي‌المقدور اجتناب از علل احتمالي
- درمان سريع هرگونه بيماري يا عفونتي كه ممكن است باعث اريتم مولتي‌فرم شود.
- پيشگيري از بروز تب‌خال با كاهش استرس و قرار نگرفتن در معرض آفتاب
عواقب موردانتظار
بثور پوستي در عرض 2-1 هفته به حداكثر خود مي‌رسد و معمولاً در عرض 3-2 هفته از بين مي‌رود، اما ممكن است تا 6-5 هفته هم باقي بماند.
عوارض احتمالي
- پيشرفت بيماري از نوع خفيف به نوع شديد
- در چشم ممكن است مشكلاتي چون زخم قرنيه، التهاب عنبيه، يا ساير مشكلات جدي به‌وجود آيند.
- عود بيماري
- امكان دارد به‌علت شوك يا گسترش التهاب در بدن، مشكلات جدي به‌وجود آيند و حتي بيمار ممكن است فوت كند.
درمان
اصول كلي
- استراحت در رختخواب در صورت وجود تب
- قطع مصرف هر دارويي كه احتمالاً باعث بروز مشكل شده است.
- كمپرس مرطوب يا لوسيون براي نرم كردن پوست
- خوابيدن در وان آب ولرم تا خنك سه بار در روز هر بار به‌مدت 30 دقيقه.
- درمان هرگونه بيماري يا عفونتي كه باعث بروز اين واكنش شده است.
- معاينه دقيق چشم به‌طور مرتب براي پيشگيري از عوارض
- اگر در دهان زخم وجود داشته باشد، رعايت بهداشت دهان براي كاهش احتمال عفونت و تخفيف ناراحتي اهميت زيادي دارد.
- اگر آسيب پوستي گسترده و پيشرفته باشد، ممكن است نياز به بستري كردن بيمار در يك مركز مخصوص سوختگي وجود داشته باشد.
داروها
- براي كاهش التهاب و تحريك پوست ممكن است از كورتيكواستروييدها استفاده شود.
- براي درمان عفونت‌هاي ويروسي مثل ويروس تب‌خال ممكن است آسيكلووير تجويز شود.
- در صورت وجود عفونت ثانويه روي ضايعات، آنتي‌بيوتيك تجويز مي‌شود.
- اگر در دهان زخم وجود داشته باشد، امكان دارد داروهاي موضعي يا دهان‌شويه تجويز شود.
- در صورت درگيري چشم، امكان دارد محلول شستشوي چشم يا ساير داروهاي موضعي تجويز شوند.
- براي تخفيف علايم امكان دارد داروهاي ضد درد، آرام‌بخش‌ها، يا آنتي‌هيستامين‌ها تجويز شوند.
فعاليت در زمان ابتلا به اين بيماري
تا حدي كه علايم اجازه مي‌دهند.
رژيم غذايي
- معمولاً رژيم خاصي موردنياز نيست.
- در صورت وجود زخم در دهان، خوردن مايعات يا غذاهاي نرم شايد بهتر تحمل شود.
- گاهي دريافت مايعات بيشتر، ممكن است كمك‌كننده باشد.
- در بيماران بستري‌شده امكان دارد نياز به سرم وجود داشته باشد.
در چه شرايطي بايد به پزشك مراجعه نمود؟
- اگر شما يا يك از اعضاي خانواده تان علايم اريتم مولتي‌فرم را داريد.
- اگر علايم به هنگام درمان بدتر شدند. عوارض بيماري امكان دارد بالقوه شديد باشند.
- اگر دچار علايم جديد و غير قابل توجيه شده ايد. داروهاي مورد استفاده در درمان ممكن است عوارض جانبي به‌همراه داشته باشند.