شرح بيماري
آمنوره اوليه عبارت است از فقدان كامل عادت ماهانه در يك دختر جوان حداقل 16 ساله ظاهراً طبيعي، يا 14 ساله كه رشد طبيعي نداشته است يا خصوصيات ثانويه جنسي در وي به وجود نيامده‌اند. اين اختلال نادر است زيرا بيش از 95% از دختران اولين قاعدگي خود را تا 15 سالگي تجربه مي‌كنند.
علايم شايع
فقدان عادت ماهانه پس از بلوغ. عادت ماهانه اكثر دختران تا سن 14 سالگي آغاز مي‌شود و سن متوسط شروع عادت ماهانه 12 سال و 8 ماه است.
علل
معمولاً ناشناخته است. علل احتمالي عبارتند از:
- به تأخير افتادن بلوغ
- ناهنجاري‌هاي مادرزادي مثل فقدان اعضاي تناسلي (مجرا تناسلي، رحم، يا تخمدان‌ها) يا غيرطبيعي بودن ساختمان آنها
- بسته بودن كامل پرده بكارت كه به اين ترتيب مانع خروج خونريزي عادت ماهانه مي‌شود.
- اختلالات دستگاه غدد درون‌ريز (تومورها، عفونت‌ها، يا ساير مشكلات)
- اختلالات كروموزمي
- بيماري عمومي در بدن
- ندرتاً، مشكلات تغذيه‌اي شديد مثل بي‌اشتهايي رواني، يا فعاليت در زمان ابتلا به اين بيماري بدني شديد مثلاً در ورزشكاران زن حرفه‌اي
عوامل افزايش دهنده خطر
- استرس
- استفاده از داروهايي مثل قرص‌هاي ضدحاملگي، داروهاي ضدسرطان، بار بيتورات‌ها، مخدرها، داروهاي كورتيزوني، كلرديازپوكسايد و رزرپين.
- ورزش شديد
- سابقه خانوادگي آغاز ديرهنگام عادت ماهانه
- رژيم لاغري يا كاهش وزن شديد
پيشگيري
- از هيچ دارويي سرخود استفاده نكنيد مگر با تجويز پزشك
- فعاليت در زمان ابتلا به اين بيماري هاي حرفه‌اي ورزشي را در صورت توصيه تا حدي كم كنيد.
- در صورت وجود هرگونه بيماري زمينه‌ساز، براي درمان به پزشك مراجعه كنيد.
- تغذيه مناسب و نگهداري وزن در حد ايده‌آل
عواقب مورد انتظار
- فقدان عادت ماهانه به خودي خود يك خطر براي سلامتي محسوب نمي‌شود، اما علت آن بايد معلوم شود. اگر عامل آن يك كيست يا تومور تخمدان باشد، بايد جراحي انجام شود.
- آمنوره معمولاً با هورمون درماني يا رفع علت زمينه‌ساز قابل معالجه است. درمان ممكن است تا سن 18 سالگي به تعويق انداخته شود مگر اين كه بتوان علت را مشخص كرد و بدون خطر درمان نمود.
- عللي كه گاهي نمي‌توان آنها را درمان نمود عبارتند از اختلالات كروموزومي و ناهنجاري‌هاي دستگاه تناسلي
عوارض احتمالي
- پريشاني رواني در رابطه با تكامل جنسي
- ناتواني در حامله شدن
- در موارد نادر مشكلات غدد درون‌ريز، ممكن است علاوه بر هورمون درماني نياز به جراحي وجود داشته باشد.
درمان
اصول كلي
- اقدامات تشخيصي ممكن است شامل موارد زير باشد: شرح حال پزشكي و شخصي و معاينه كامل؛ اندازه‌گيري هورمون‌هاي خون به علاوه بررسي كار تيروييد و غدد فوق‌كليوي
- درمان معمولاً شامل هورمون درماني جايگزين مي‌شود. درمان آمنوره‌اي كه ربطي به كمبود هورمون ندارد بسته به علت آن انجام مي‌گيرد.
- روان درماني يا مشاوره، در صورتي كه آمنوره در اثر استرس يا مشكلات تغذيه‌اي شديد به وجود آمده باشد.
- در صورت لزوم، يك جراحي كوچك براي ايجاد سوراخ در پرده بكارت كاملاً بسته
- گاهي جراحي براي تصحيح ناهنجاري‌هاي دستگاه تناسلي
داروها
امكان دارد براي شروع خونريزي هورمون پروژسترون تجويز شود. اگر با قطع مصرف پروژسترون خونريزي آغاز شود، دستگاه تناسلي درست كار مي‌كند و احتمال وجود بيماري غده هيپوفيز نيز كم است. اگر با قطع مصرف پروژسترون خونريزي آغاز نشود، امكان دارد از داروهاي محرك تخمدان مثل كلوميفن يا گنادوتروپين‌ها (هورمون‌هاي طبيعي محرك تخمدان كه از هيپوفيز ترشح مي‌شوند) براي اين منظور استفاده شود.
فعاليت در زمان ابتلا به اين بيماري
- محدوديتي براي آن وجود ندارد. مرتباً ورزش كنيد ولي شدت آن نبايد زياد باشد.
- اگر اضافه وزن داريد يا زيادي لاغر هستيد، در رابطه با رژيم غذايي مناسب با پزشكتان يا متخصص تغذيه مشورت كنيد. سعي نكنيد با رژيم‌هاي لاغري سخت‌گيرانه وزن خود را به سرعت پايين بياوريد.
رژيم غذايي
- روزانه سه وعده غذايي متعادل مصرف كنيد.
- در صورتي كه بسيار لاغر يا چاق هستيد، در مورد رژيم غذايي با پزشك مشورت كنيد. با رژيم‌هاي سرخود سعي نكنيد وزن خود را كاهش دهيد.
در چه شرايطي بايد به پزشك مراجعه نمود؟
- اگر شما 16 سالتان شده است اما هرگز عادت ماهانه نداشته‌ايد.