سنگ کیسه صفرا

کیسه صفرا مخزنی است برای ذخیره مایع صفرا که از کبد بداخل آن ترشح می شود. مایع صفرا سبز رنگ است و حاوی موادی است که برای هضم مواد غذایی کارآرائی دارد.

بهنگام خوردن مواد چربی کیسه صفرا منقبض شده و صفرای داخل آن از طریق مجرای صفراوی مشترک وارد اثنی عشر می شود کیسه صفرا در زیر کبد قرار دارد و توسط مجرائی به کبد وصل است. صفرا مایعی است حاوی کلسترول و املاح که وقتی میزان کلسترول مایع صفرا از حدی بیشتر شود بعنوان هسته ای برای تشکیل سنگ عمل می کند و بتدریج سنگ یا سنگهائی در داخل کیسه صفرا ایجاد می شود سنگهای کیسه صفرا علائمی شامل تهوع و استفراغ و درد ناحیه بالای شکم خصوصاً درد زیر دنده های راست ایجاد می کند.

سنگهای کیسه صفرا دو نوع می باشند، سنگهای کلسترولی و سنگهای رنگدانه ای.
سنگهای کلسترولی بعلت افزایش میزان کلسترول مایع صفرا ایجاد می گردند که علل مختلفی دارند. این علل شامل فاکتورهای ارثی، چاقی، کاهش شدید وزن ناشی از رژیم های لاغری شدید، هورمونهای جنسی زنانه و قرص های ضدبارداری، افزایش سن، تغذیه وریدی طولانی مدت، روزه داری، حاملگی، بعضی داروها مثل کلوفیبرات ( داروی ضد چربی خون )، رژیم غذایی پرچربی و پر کالری و همچنین ضایعات نخاعی.

سنگهای رنگدانه ای به علت همولیز مزمن ناشی از بیماریهای کم خونی ارثی مثل تالاسمی ها، سیزور الکلی ( نارسائی کبد ناشی از الکل )، کم خونی ناشی از کمبود ویتامین B12 ، عفونت های مزمن مجاری صفراوی، عفونت های انگلی و افزایش سن و همچنین بیماریهای روده باریک.

هنگامی که کیسه صفرا دچار التهاب و عفونت می شود موقعی است که باکتریها از طریق مجرای صفراوی مشترک و یا از طریق رگهای خونی به کیسه صفرا حمله ور می شوند. گاهی انسداد مجرا توسط سنگ باعث التهاب می شود بیمار دچار تهوع، استفراغ و تب و لرز و درد شکم و گاهی یرقان می شود و این لحظه ای است که بایستی بیمار تحت عمل جراحی قرار گیرد. عمل جراحی به دو صورت انجام می شود یا عمل جراحی باز و یا توسط دستگاهی به نام لاپاراسکوپ که برای هر بیماری با توجه به شرایط بیماری و وضعیت عمومی بیمار یکی از این روش ها مورد استفاده قرار می گیرد.

داروهای خوراکی که برای درمان سنگ کیسه صفرا بکار برده می شوند درمان قاطعی نیست و معمولاً برای مواردی است که سنگ به صورت منفرد است و بیمار توانائی انجام عمل را ندارد. البته این درمان بایستی طولانی مدت باشد اگرچه بسیار گران قیمت است.

تشخیص سنگ کیسه صفرا با انجام سونوگرافی است اگر چه از سی تی اسکن نیز می توان استفاده کرد. تمامی بیماران زیر 50 سالی که دارای سنگ کیسه صفرا می باشند بایستی تحت عمل قرار گیرند.

بیماران بالای 50 سال اگر دارای 2 یا چند سنگ باشند بایستی تحت عمل قرار گیرند.بیماران بالای 50 سال که یک سنگ دارند اگر قطر سنگ کمتر از 2 سانتیمتر باشد و علائمی نداشته باشند نیاز به عمل ندارند ولی اگر قطر سنگ بیش از 2 سانتیمتر باشد بایستی تحت عمل قرار گیرند.

دکتر غلامرضا کفیلی – متخصص داخلی