شرح بيماري
آمنوره (قطع قاعدگي) ثانويه عبارت است از توقف قاعدگي براي حداقل 3 ماه در خانمي كه قبلاً قاعده مي‌شده است.
علايم شايع
از بين رفتن دوره قاعدگي براي حداقل 3 ماه يا بيشتر در خانمي كه حداقل يك بار قاعدگي داشته است.
علل
- بارداري (اگر نزديكي رخ داده است)
- شيردهي به كودك شيرخوار
- قطع مصرف قرص‌هاي ضدبارداري
- يائسگي (در صورتي كه سن بيش از 35 سال و بارداري وجود نداشته باشد)
- استرس عاطفي يا اختلال رواني
- جراحي و برداشتن تخمدان‌ها و رحم
- اختلال غدد درون‌ريز، از جمله هيپوفيز، هيپوتالاموس، تيروييد، پاراتيروييد، غدد فوق كليوي، و تخمدان‌ها
- ديابت شيرين (مرض قند)
- بيماري سل
- چاقي ، بي‌اشتهايي عصبي ، يا پرخوري عصبي
- فعاليت در زمان ابتلا به اين بيماري جسماني شديد مثل دوهاي استقامت
عوامل تشديد كننده بيماري
- استرس
- تغذيه نامناسب
- استفاده از بعضي داروها مثل مخدرها، فنوتيازين‌ها (از داروهاي ضد روان‌پريشي)، رزرپين، يا هورمون‌ها
- ورزش شديد
پيشگيري
- اگر قطع قاعدگي به علت يك بيماري زمينه‌ساز مثل بيماري سل، ديابت، يا بي‌اشتهايي عصبي رخ داده است، بايد اين بيماري زمينه‌ساز درمان شود.
- اگر علت قطع قاعدگي مشخص نيست، هيچ‌گونه روش خاصي براي پيشگيري وجود ندارد.
- تغذيه بايد خوب باشد و بايد سعي شود وزن در حد مناسب نگهداري شود.
عواقب مورد انتظار
- قطع قاعدگي خطري براي سلامتي نيست. برطرف شدن آن بستگي به علت زمينه‌ساز دارد:
- اگر آمنوره ناشي از بارداري يا شيردهي باشد، قاعدگي بعد از اتمام آنها باز خواهد گشت.
- اگر ناشي از قطع قرص‌هاي ضدبارداري باشد، قاعدگي بعد از 2 ماه تا 2 سال بايد باز گردد.
- اگر ناشي از يائسگي باشد، قاعدگي‌ها مرتباً كاهش يافته و شايد ديگر هيچگاه برنگردد. برداشتن رحم نيز باعث قطع قاعدگي به طور دايمي خواهد شد.
- اگر غدد درون‌ريز دچار اختلال شده باشند، با تجويز هورمون كاهش يافته معمولاً باعث بازگشت قاعدگي خواهد شد.
- اگر قطع قاعدگي ناشي از بيماري‌هايي چون بي‌اشتهايي يا پرخوري عصبي باشد، درمان موفقيت‌آميز اين بيماري‌ها براي بازگشت قاعدگي ضروري است.
- اگر قطع قاعدگي ناشي از ديابت يا بيماري سل باشد، امكان دارد قاعدگي هرگز باز نگردد.
- اگر قطع قاعدگي ناشي از فعاليت در زمان ابتلا به اين بيماري جسماني شديد باشد، با كاهش فعاليت در زمان ابتلا به اين بيماري ، قاعدگي باز خواهد گشت.
عوارض احتمالي
- در صورتي كه هيچ‌گونه علت جدي زمينه‌ساز پيدا نشود، هيچ عارضه‌اي رخ نخواهد داد.
- امكان دارد بعضي از علايم كمبود استروژن، مثل گُرگرفتگي و خشكي مجراي تناسلي بروز كنند.
- امكان دارد توانايي بچه‌دار شد مختل شود.
درمان
اصول كلي
- براي كمك به تشخيص، معمولاً آزمايشاتي چون آزمايش بارداري، اندازه‌گيري هورمون‌ها در خون، و پاپ اسمير، ضروري هستند. امكان دارد كارهاي تشخيصي‌اي كه نياز به جراحي دارند، مثل لاپاروسكپي يا هيستروسكوپي، نيز توصيه شوند.
- ممكن است با عمل جراحي، دهانه رحم گشادشده و با كورت ديواره داخلي رحم كورت كشيده مي‌شود.
- درمان بيماري زمينه‌ساز در صورت وجود
- روان درماني يا مشاوره در صورتي كه قطع قاعدگي ناشي از استرس باشد.
- زمان‌هاي قاعدگي خود را يادداشت نماييد تا اگر قاعدگي مجدداً قطع شد، زودتر تشخيص داده شود.
داروها
- از پروژسترون و / يا استروژن مي‌توان جهت درمان و نيز تشخيص استفاده نمود. جنبه تشخيصي درمان پروژسترون اين گونه است كه پروژسترون قطع شود و خونريزي قاعدگي رخ دهد، معلوم مي‌شود كه دستگاه تناسلي فعال است.
- امكان دارد براي درمان بيماري زمينه‌ساز از داروهاي ديگر نيز استفاده شود.
فعاليت در زمان ابتلا به اين بيماري
هيچ محدوديتي براي آن وجود ندارد.
رژيم غذايي
- معمولاً رژيم خاصي توصيه نمي‌شود.
- اگر اضافه وزن يا كاهش وزن وجود دارد، تغيير رژيم غذايي براي تصحيح مشكل توصيه مي‌شود.
در چه شرايطي بايد به پزشك مراجعه نمود؟
- اگر شما يا يكي از اعضاي خانواده تان علايم آمنوره را داريد.
- اگر قاعدگي، علي‌رغم درمان، تا 6 ماه باز نگردد.
- اگر دچار علايم جديد و نامنتظره بروز كنند. هورمون‌هاي مورد استفاده در درمان ممكن است باعث عوارض جانبي شوند.