شرح بيماري
انحراف چشم عبارت است از عدم هماهنگي حركت عضلات يا توانايي تمركز بين دو چشم كه باعث مي‌شود چشم‌ها در جهات متفاوتي قرار بگيرند. ممكن است يك يا هر دو چشم به داخل (چشم‌هاي ضربدري) يا خارج («چشم نهنگ») بچرخند. هم‌راستايي چشم‌ها در بدو تولد كاملاً تكامل نيافته است. تغيير موقعيت تكامل حقيقي چشم در 4-3 ماهگي خود را نشان مي‌دهد ولي ممكن است در كودكي يا ديرتر رخ دهد.
علايم شايع
- ناهماهنگي حركات چشم‌ها. در بعضي موارد تنها در موقع نگاه كردن به جهت‌هاي خاصي، قابل مشاهده است.
- دوبيني (گاهي)
- ديد با تنها يك چشم همراه با فقدان درك عمقي
علل
- حركت چشم توسط پيام‌هايي كنترل مي‌شود كه از مغز به 4 عضله دور چشم مي‌روند. عدم هماهنگي حركتي از موارد زير ناشي مي‌گردد:
- عدم توازن عضلاني بين دو چشم
- فقدان توانايي تمركز يكسان در چشم‌ها. مغز نمي‌تواند تصاوير داراي تمركز متفاوت را تحمل كند لذا پيام‌هاي حاصل از يك ميدان ديد را در نظر نمي‌گيرد. سرانجام چشم ضعيف‌تر در اثر استفاده نامناسب، بلااستفاده مي‌شود و يك چشم «تنبل» يا سرگردان ايجاد مي‌گردد.
- آسيب مغزي يا آسيب به سر (نادر)
عوامل افزايش دهنده خطر
- سابقه خانوادگي انحراف چشم
- نشانگان داون
- بيماري تيروييد
- تومور چشم
- آسيب به دستگاه عصبي مركزي جنين
- آسيب زايماني
- استفاده نامناسب از چشم
پيشگيري
پيشگيري خاصي ندارد.
عواقب مورد انتظار
انحراف چشم را مي‌توان با تشخيص و درمان زودرس ، تصحيح كرد. بدون درمان فوري ممكن است كاهش بينايي در يك چشم دايمي شود. بسياري افراد با ديد يك چشمي سازگار مي‌شوند و ياد مي‌گيرند تمامي فعاليت در زمان ابتلا به اين بيماري هاي خود از قبيل رانندگي را با يك چشم انجام دهيد. در صورت از دست رفتن ديد يك چشم ، از چشم ديگر در برابر آسيب محافظت بسياري به عمل آوريد . براي ورزش و ساير فعاليت در زمان ابتلا به اين بيماري ها از جمله درودگري يا جوشكاري كه خطر آسيب بالايي در بر دارند، از عينك محافظ استفاده كنيد.
عوارض احتمالي
- از دست رفتن ديد طبيعي در يك چشم
- زجر رواني حاصل از جذاب نبودن ظاهر صورت
درمان
اصول كلي
- تشخيص با توجه به شرح حال طبي و معاينه فيزيكي گذاشته مي‌شود و ممكن است شامل آزمون‌هاي تيزبيني ، معاينه شبكيه ، معاينه كامل عصبي و آزمون‌هاي عضلاني گردد.
- درمان 3 هدف را دنبال مي‌كند: به دست آوردن بهترين ديد ممكن ، به دست آوردن بهترين جهت براي چشم‌ها ، تأمين بهترين فرصت براي ديد دو چشمي.
- درمان ممكن است شامل عينك يا بستن چشم قوي‌تر براي تصحيح عدم توزان تمركز (باعث مي‌شوند چشم ضعيف‌تر به كار بيفتد)، تمرينات مربوط به عضلات چشم، سم بوتولينيوم (در حال حاضر تنها در بزرگسالان استفاده مي‌شود) يا جراحي براي تصحيح وضعيت عضلات چشم باشد. گاهي انجام عمل جراحي دوم ضرورت مي‌يابد.
- يك درمان جديد ديگر شامل استفاده از عينك قرار گرفته در يك منشور پلاستيكي نازك است. بيمار قبل از عمل از اين عينك‌ها استفاده مي‌كند و به تعيين مقدار تطابق جراحي مورد نياز براي عضلات چشم كمك مي‌كند.
داروها
مگر در صورت پيشنهاد تزريق سم بوتولينيوم ، معمولاً براي اين اختلال دارويي لازم نيست. اين سم از طريق يك سوزن الكتروميوگرافيك داخل يك عضله چرخاننده چشم در خارج از چشم تزريق مي‌گردد.
فعاليت در زمان ابتلا به اين بيماري
محدوديت لازم نيست. زماني كه كودكتان در حال سازگار شدن با بستن يك چشم است ، از او در مقابل سقوط يا آسيب محافظت كنيد.
رژيم غذايي
رژيم غذايي خاصي ندارد.
در چه شرايطي بايد به پزشك مراجعه نمود؟
- اگر كودكتان علايم انحراف چشم را داشته باشد.
- اگر پس از جراحي چشم علايم عفونت ايجاد گردند (قرمزي ، درد ، تب).