ایدز

ویروس HIV تقریبا در تمام مایعات فیزیولوژیک بدن وجود دارد. ویروس HIV در خون پس از خشک شدن به سرعت از بین می رود (در مدت چند ساعت تا 99% ) به همین دلیل هیچ گونه شواهدی از انتقال محیطی آن وجود ندارد 

راه های انتقال :
1- تماس جنسی : شایع ترین راه انتقال در جهان است (70%) 
احتمال از مرد آلوده به زن سالم بیشتر از انتقال زن آلوده به مرد سالم است (3- 20 )برابر 
مو ثرترین راه آنال که خطرناکتر از واژینال و اورال است (خطر در نوع آنال :1/0 تا 3/0 درصد در هر بار ، در نوع واژینال 1/0تا 2/0 درصد در هر بار ، مشابه ناشی از فرورفتن سوزن آلوده )

نکته : زخم تناسلی مثل شانکروئید ،سیفیلس ،هرپس تناسلی وبیماری های STD بدون زخم مثل گونوره ، عفونت با کلامیدیا انتقال جنسی HIV را تقویت می کند

2- خون وفراورده ای خونی ،پیوند اعضائ،استفاده از وسایل تیز وبرنده :
محصولات خونی شامل : خون کامل ،اجزاء سلولی خونی ،پلاسما ،فاکتورهای انعقادی.
در صورت تزریق یک واحد خون آلوده احتمال آلودگی 90-100 درصد است .
HBIg,IVIg,RHIg و واکسن هپاتیت B باعث انتقال نمی شود .
انتقال از طریق بافت پیوندی می افتدولی در پیوند قرنیه اتفاق نمی افتد.
استفاده مشترک از سرنگ وسر سوزن در بین معتادان تزریقی دومین راه انتقال در دنیا است.

3- مادر به فرزند :
ممکن است در زمان بارداری ، زایمان وشیر دهی صورت گیرد .
بیشترین خطر انتقال در اثر تماس جنین با خون مادر در حین زایمان است .
خطر انتقال از طریق شیردهی 15 درصد است ولی زنانی که بعد از زایمان به
HIV آلوده می شوند تا 29 درصد هم می رسد.

شرایطی مانند کوریو آمنیونیت ، زایمان زودرس ، تاخیر در زایمان ، کمبود ویتامین A ،سن بالای مادر ، استعمال دخانیات ،پارگی طولانی مدت کیسه آب موجب افزایش احتمال انتقال می شود .
بیش از 90% تمام موارد انتقال در طی 2 ماه آخر بارداری اتفاق می افتد.

4- تماس های شغلی : 
همه ابزار تیز وبرنده که قابلیت نفوذ در سطح پوستی – مخاطی دارند نظیر ابزار پزشکی ،دانپزشکی آلوده ،تیغ اصلاح ، سوزن خاکوبی (تاتو) بالقوه خطر انتقال
HIVرا دارند.
احتمال انتقال از طریق سر سوزن آلوده 1/0 تا 3/0 در صد است.
متوسط خطر تغییر سرمی بعد از آسیب ناشی از فرورفتن سوزن آلوده به خون
HIV مثبت تقریبا 3/0 درصد است ،از طریق غشاء مخاطی1/0 درصد،پوست سالم ناچیز.

نکته : هیچ شواهدی مبنی برتکثیر ویروس HIV در حشرات ،انتقال مکانیکی در Invitro یا انتقال از طریق حشراتی که نیش زده یا خون می مکند نمی باشد.

 ویروس HIV از طریق موارد زیر منتقل نمی شود :
- دست دادن 
- با خوردن ونوشیدن ویا استفاده از قاشق وچنگال در رستوران 
- تماس پوست سالم با مایعات وترشحات بدن غیر از خون (خلط،ادرار،مدفوع،اشک،بزاق،محتویات معده وشیر مادر ) 
- استفاده از توالت ،حمام ،استخرشنا،وسایر اماکن عمومی 
- از راه تماس نزدیک با بیماران،مواجهه با قطرات پخش ده در هوا ،تماس با اشیائ یا سطوح محیطی آلوده

HIV از طریق موارد زیر منتقل می شود
Needle stice (سر سوزن )
- مواجهه مخاطی با مواد آلوده 
- آلوده شدن خون در عملیات دانپزشکی ، پاتولوژیک ،آزمایشگاهی 
- ریختن مایعات آلوده روی پوست ناسالم 
- ریختن مایعات آلوده روی پوست سالم در سطح وسیع و به مدت طولانی

پیشگیری :
- ایدز واکسن و درمان قطعی ندارد 
- آموزش عموم مردم

1- پیشگیری از راه جنسی : کاهش رفتارهای جنسی نا مطمئن ،استفاده از کاندوم ، وفاداری به همسر ویا شریک جنسی ، درمان عفونتهای STD
2- پیشگیری از راه اعتیاد تزریقی : پرهیز از مصرف مواد مخدر یا اقدام به تر ک آن و استفاده از سرنگ های یک بار مصرف.

محدودیت های مربوط به خرید سوزن وسرنگ،برنامه تبادل سوزن وسرنگ ،استفاده درست برای ضد عفونی کردن وسایل تزریقی ،برنامه تامین موقتی متادون به جای تزریق

پیشگیری از راه خون : شناسائی آنتی بادیHIV ، شناسائیAgp24 ،غیر فعال سازی ویروس مثل استفاده از حرارت،مواد حلال /پاک کننده وپالایش آنها با آنتی بادی منوکلونال

3- پیشگیری از سرایت از مادر به فرزند : 
- مشاوره عفونی تشخیصی قبل از باردار شدن 
- ممانعت از باردار شدن زنان
HIV مثبت تا حد امکان 
- شروع درمان پیشگیری دارویی در حین بارداری وزایمان در مادر و ادامه درمان پیشگیری در نوزاد تا یک ماه بعد از تولد 
- منع شیر دهی مادر آلوده به فرزند واستفاده از شیر خشک

4- از بین بردن ویروس HIV
- به طور کلی ،حرارت موثرترین وسیله از بین بردن این ویروس است ولی در مواردی که ابزار نسبت به حرارت حساس باشند از محلول های ضد عفونی استفاده می شوند
در مجموع ،بهترین ضدعفونی کننده های موثر بر ویروس هایی مانند
HIV وهپاتیت ،هیپوکلریت سدیم وگلوتار آلدئید است

اقداماتی که درصورت پاشیده و پراکنده شدن خون و مایعات بدن آلوده به خون در محیط (HBV,HCV,HIV
- دستکش پوشیده شود 
- با حوله یکبار مصرف خون ومواد ،جمع وپاک شود 
- سپس آن محل با آب وصابون پاک شود 
- با محلول هیپوکلریت سدیم (سفید کننده خانگی ) گندزدائی شود .اگر سطح آلوده شده صاف باشد با رقت 100/1 واگر دارای خلل وفرج باشد با رقت 10/1 گندزدائی شود 
- برای درست کردن رقت 10/1 : 9 قسمت ازآب و یک قسمت از محلول سفید کننده خانگی استفاده می کنیم 
- برای درست کردن رقت 100/1: 9 قسمت از آب ویک قسمت از محلول 10/1 استفاده می کنیم

- درصورتیکه مقدار زیادی خون یا مایعات بدن آلوده به خون در محیط ریخته شود (بیش از 30 سی سی) یا اگر خون وسایر مایعات حاوی شیشه شکسته یا اشیاء نوک تیز باشد باید: 
- حوله یکبار مصرف روی آن پهن کرد وآن موضع را پوشاند 
-  روی آن محلول هیپوکلریت سدیم با رقت 10/1 ریخت وحداقل 10 دقیقه صیر کرد 
-  با حوله یکبار مصرف آن را جمع کرد 
-  با آب وصابون آن منطقه را پاک وتمیز کرد 
-  با هیپوکلریت سدیم مثل بالا گندزدائی کرد

افرادی که باید ازمایش HIV برای آنها انجام شود :
1- افراد دارای رفتارهای خطرناک از نظر عفونت HIV 
2-افرادی که بین سالهای 1978-1985 خون دریافت کرده اند 
3- افراد مبتلا به دیگر بیماریهای منتقله از راه جنسی 
4- زنان درسنین باروری 
5 - کودکان متولد شده از ماداران آلوده به
HIV 
6- افراد در معرض تماس های مکرر شغلی 
7- افراددارای شرایط بالینی همراه عفونت
HIV (PGL،کاهش وزن غیر قابل توجیه ،تب ،اسهال ،دمانس،سل،هرپس سیمپلکس ژنرالیزه، کاندیایاز مزمن

چند نکته در مورد خانم حامله  HIV مثبت :
-  با توجه به بالا بودن احتمال آلودگی نوزاد ،در بعضی رفرانس ها سقط درمانی یک روش پیشگیری از انتقال به نوزاد است .
-  سونوگرافی در هفته 18 -20 بارداری برای شناسائی آنومالی ها توصیه می شود
-  ختم بارداری در صورت سقط درمانی باید قبل از هفته 20 بارداری صورت گیرد
-  تصمیم در خصوص نوع زایمان طی هفته 34 -36 صورت گیرد
-  انجام سزارین در هفته 38 توصیه می شود
-  سزارین الکتیو میزان انتقال ویروس را تا 50 % کاهش می دهد
-  اگر بار ویروس بالای 1000 باشد باید سزارین صورت گیرد کمتر باشد فرقی نمی کند

پروفیلاکسی بعد از تماس :
-  خون، بافت،منی ،ترشحات واژینال،
CSF ،مایعات سروزی ،مایع آمنیوتیک،هر مایع بدنی آلوده با خون قابل رویت از افراد آلوده باعث انتقال می شود
-  عرق ،اشک بزاق غیر خونی ،ادرار، مدفوع کمتر احتمال دارد باعث انتقال شود
-  بطور متوسط بیش از 5/99 درصد تماس های شغلی که حاوی خون آلوده باشند باعث انتقال نمی شود، باید برای پروفیلاکسی از داروهای با حداقل توکسیسیته وبالاترین قابلیت تحمل استفاده شود

اقداماتی که باید در فرد تماس یافته با فرد HIVمثبت قرار گیرد 
1- محل زخم باز باشد 
2- خون ومایعات آلوده روی محل تماس با آب وصابون خوب شسته شود 
3- مخاط ها با آب شسته شود 
4- از فردمورد تماس باید نمونه های خونی به فاصله زمانی 0،6 (هفته)،3،6 (ماه)گرفته شود 
5- درمان پروفیلاکسی باید بعد از تماس هرچه زودتر بدون تاخیر طی 2- 4 ساعت بعد از تماس شروع شود ولی در صورت تاخیر هر زمان قابل انجام است 
6- نوع دارو :زیدوودین ، لامیودین، ایندیناویر 
7- طول درمان :4 هفته (81%موثر )

افراد مواج شده در مدت 6- 12 هفته پس از مواجهه بایدموارد زیر را رعایت کنند 
1- به هنگام تماس جنسی از کاندوم استفاده شود 
2- زنان از بارداری پیشگیری کنند 
3- مادران شیر ده به فرزند خود شیر ندهند 
4- در این مدت افراد خون، پلاسما ،اهدائ عضو نداشته باشند

دکتر مرتضی ثناگویی  - متخصص بیماری های عفونی وتب دار