استامینوفن یک داروی مسکن و تب بر است.
استامینوفن داخل مقعدی به صورت شیاف برای معالجه بسیاری از بیماریها از جمله سردرد، درد عضلات، آرتروز، کمردرد، دندان درد، سرماخوردگی و تب تجویز می‌شود.
استامینوفن همچنین می‌تواند برای درمان بیماری‌هایی که در راهنمای مصرف دارو ذکر نشده‌اند هم استفاده شود.
مهمترین اطلاعاتی که باید در مورد استامینوفن بدانیم کدامند؟
هیچگاه از این دارو بیش از مقدار تجویز شده مصرف نکنید. چراکه مصرف بیش از حد مجاز آن ممکن است به کبد شما آسیب زده و یا موجب مرگ شود.
همیشه مقدار استامینوفن بکار رفته در محصول خاصی که استفاده می‌کنید را بدانید.
اگر در گذشته به بیماری کبد الکلی (کبد چرب) مبتلا بوده‌اید و یا روزانه بیش از سه (قوطی) نوشیدنی الکلی مصرف می‌کنید، هرگز بدون مشورت پزشک از این دارو استفاده نکنید. ممکن است شما اصلا قادر به استفاده از استامینوفن نباشید.
در دوره مصرف استامینوفن از مصرف نوشیدنی‌های الکلی خود داری کنید، چراکه ممکن است به کبد شما آسیب بزند.
اگر سابقه بیماری‌های کبدی و یا اعتیاد به الکل دارید از پزشک یا داروخانه محله خود در مورد مخاطرات مصرف استامینوفن سؤال کنید.
در مورد استفاده از دیگر داروهای ضد سرماخوردگی، ضد حساسیت، مسکن و یا داروهای خواب آور با یک پزشک یا داروخانه مشورت کنید. استامینوفن (که مخفف آن APAP است) در ترکیب بسیاری از داروهای دیگر هم استفاده می‌شود. استفاده همزمان از چندین محصول دارویی ممکن است باعث شود تا ناخواسته استامینوفن زیادی مصرف کنید و این می‌تواند عواقب مهلکی درپی داشته باشد.قبل از مصرف هر دارو ابتدا برچسب آن را چک کنید و ببینید که آیا استامینوفن یا APAP در ترکیبات آن استفاده شده است یا خیر.
قبل از مصرف استامینوفن در چه مواردی باید با پزشک خود مشورت کنیم؟
اگر به استامینوفن حساسیت دارید، نباید این دارو را مصرف کنید.
اگر یکی از شرایط زیر را دارید، قبل از مصرف استامینوفن باید با یک پزشک یا داروخانه مشورت کنید:
- بیماری‌های کبدی؛ یا
- سابقه اعتیاد به مشروبات الکلی
اگر در گذشته به بیماری کبد الکلی (کبد چرب) مبتلا بوده‌اید و یا روزانه بیش از سه (قوطی) نوشیدنی الکلی مصرف می‌کنید هرگز بدون مشورت پزشک از این دارو استفاده نکنید. ممکن است مصرف استامینوفن برای شما خطرناک باشد.
انجمن غذا و داروی آمریکا (FDA) در رده بندی C خود در مورد مصرف دارو در زمان بارداری می‌گوید: تشخیص بی خطر بودن استامینوفن برای شما در زمان بارداری به عهده پزشک است. اگر باردار هستید، بدون مشورت پزشک از این دارو استفاده نکنید.
استامینوفن می‌تواند از طریق شیر مادر به نوزاد منتقل شده و به او آسیب برساند. اگر به نوزاد خود شیر می‌دهید بدون مشورت پزشک استامینوفن مصرف نکنید.
عوارض جانبی استامینوفن (کدامند؟)
اگر بعد از مصرف استامینوفن یکی از این نشانه‌های حساسیت در شما نمایان شد سریعا به پزشک مراجعه کنید: کهیر زدن؛ تنگی نفس؛ ورم صورت، لب‌ها، زبان و یا گلو.
اگر بعد از مصرف دارو ، هر یک از عوارض زیر را مشاهده کردید، سریعا مصرف دارو را قطع کرده و با پزشک خود تماس بگیرید:
- تب خفیف همراه با حالت تهوع، درد در ناحیه شکمی و کم اشتهایی.
- ادرار کدر، مدفوع سیاه یا قهوه‌ای تیره؛ و یا
- زردی (زرد رنگ شدن پوست یا چشم‌ها).
البته نشانه‌های لیست شده در بالا کامل نیستند و ممکن است شاهد عوارض جانبی دیگری هم در مصرف کنندگان استامینوفن باشیم. در مورد عوارض جانبی این دارو با پزشک خود مشورت کنید.
کدام داروها روی استامینوفن تاثیر می‌گذارند؟ (تاثیر متقابل دیگر داروها براستامینوفن)
داروهای دیگر ممکن است با استامینوفن تداخل داشته باشند. به همین دلیل باید پزشک خود را در مورد دیگر داروهای مصرفی خود مطلع کنید. این امر شامل داروهای تجویز شده توسط پزشک، داروهایی که بدون نسخه خریداری کرده‌اید، ویتامین‌ها و گیاهان دارویی نیز می‌شود.
در دوره مصرف استامینوفن از چه چیزهایی باید اجتناب کرد؟(موارد احتیاط در مصرف استامینوفن)
در مورد استفاده از داروهای سرماخوردگی، ضد حساسیت، مسکن و یا داروهای خواب آور با یک پزشک یا داروخانه مشورت کنید. استامینوفن (که مخفف آن APAP است) در ترکیب بسیاری از داروهای دیگر هم استفاده می‌شود. استفاده همزمان از چندین محصول دارویی ممکن است باعث شود تا ناخواسته استامینوفن زیادی مصرف کنید و این می‌تواند عواقب مهلکی درپی داشته باشد. قبل از مصرف هر دارو ابتدا برچسب آن را چک کنید و ببینید که آیا استامینوفن یا APAP در ترکیبات آن استفاده شده است یا خیر.
در دوره مصرف استامینوفن از نوشیدنی‌های الکلی دوری کنید، چراکه ممکن است به کبد شما آسیب برسانند.
طریقه مصرف استامینوفین
این دارو را دقیقا به مقدار تجویز شده توسط پزشک و یا نوشته شده روی جعبه استفاده کنید. مصرف بیشتر یا کمتر از مقدار تجویز شده و یا مصرف آن به مدت طولانی‌تر از دوره درمان به هیچ وجه توصیه نمی‌شود.
هیچگاه بیش از مقدار توصیه شده مصرف نکنید. چراکه مصرف بیش از حد مجاز ممکن است به کبد شما آسیب زده و حتی موجب مرگ شود.
یک شیاف استامینوفن ممکن است حاوی تا 650 میلی‌گرم استامینوفن باشد. حتما مقدار دقیق استامینوفن را در محصول مصرفی خود بدانید.
برای درمان کودکان، حتما از استامینوفن مخصوص کودکان استفاده کنید و دستورات مربوط به مقدار مصرف دارو را از روی جعبه مو به مو رعایت کنید. برای استفاده از این دارو در کودکان کمتر از 2 سال حتما با پزشک مشورت کنید.
شیاف استامینوفن را هیچگاه از طریق دهان مصرف نکنید. این نوع دارو فقط برای مصرف داخل مقعدی ساخته شده است.
قبل و بعد از استعمال شیاف حتما دستان خود را بشویید.
سعی کنید قبل از استفاده از شیاف استامینوفن شکم و روده شما خالی باشد.
قبل از استعمال شیاف پوشش خارجی آن را بردارید. شیاف را برای مدت زیاد در دست خود نگه ندارید ، چون ممکن است در دست شما آب شود.
برای گرفتن نتیجه بهتر، روی زمین یا تخت دراز بکشید و شیاف را از سمت نوک تیز وارد مقعد کنید و برای چند دقیقه همانجا نگه دارید. چون شیاف به محض وارد شدن آب می‌شود، قاعدتا نباید برای نگه داشتن آن احساس ناراحتی کنید. از رفتن به دستشویی بمحض استفاده از شیاف خودداری کنید.
در صورت برخورد به عوارض زیر استفاده از استامینوفن را متوقف کرده و با پزشک معالج خود تماس بگیرید:
- اگر بعد از 3 روز مصرف دارو هنوز هم تب دارید.
- بعد از 10 روز استفاده هنوز احساس درد می‌کنید. (5 روز در کودکان )
- اگر گلودرد و تب و حالت تهوع دارید.
- در صورت پیدا شدن جوش، سردردهای مزمن یا هر نوع قرمزی یا ورم روی پوست.
- اگر علائم بیماری شما بیشتر شد، یا علائم جدیدی مشاهده کردید.
استامینوفن ممکن است موجب نتایج غلط در برخی آزمایش‌ها مثل آزمایش ادرار در تعیین میزان گلوکز (قند) شود. اگر دیابت دارید و در طول دوره مصرف استامینوفن تغییراتی در سطح گلوکز خود مشاهده کردید، با پزشک معالج خود مشورت کنید.
دارو را در دمای اتاق و بدور از حرارت و رطوبت نگهداری کنید.
شیاف‌های داخل مقعدی را می‌توان در یخچال هم نگهداری کرد ولی از منجمد کردن دارو خودداری کنید.
در صورت مصرف بیش از حد (اوردوز) استامینوفن چه باید کرد؟
در این صورت سریعا به پزشک مراجعه کنید و یا با تلفن 115 مرکز فوریتهای پزشکی تماس بگیرید. مصرف بیش از حد استامینوفن می‌تواند کشنده باشد.
اولین نشانه‌های مصرف بیش از حد استامینوفن، کم اشتهایی، حالت تهوع، استفراغ، درد شکم، عرق کردن، گیجی و ضعف هستند. از علائم شدیدتر می توان به درد در ناحیه بالای شکم، ادرار کدر و زرد شدن پوست یا سفیدی چشم اشاره کرد.
در صورت جاانداختن یکنوبت استامینوفن چه باید کرد؟
از آنجایی که استامینوفن بر اساس نیاز افرادتجویز می‌شود ممکن است برنامه خاصی برای مصرف آن نداشته باشید. در صورت استفاده متداول از این دارو می‌توانید به محض بیاد آوردن نوبت فراموش شده آن را مصرف کنید. اما اگر تقریبا زمان نوبت بعدی رسیده است، نوبت فراموش شده را رها کرده به برنامه دارویی منظم خود بازگردید. هیچگاه برای جبران نوبت فراموش شده ، داروی اضافی مصرف نکنید.
گروه ترجمه مجله پزشکی مادر، بابک حسینی نژاد
منبع: webmd.com