هیپنوتیزم

براساس تعریف انجمن روانشناسی آمریکا ، هیپنوتیزم فرایندی است که درمانگر یا محقق حرفه ای در طی درمان فرد بکار می برد و در طول این فرایند ، فرد تغییراتی در احساسات ، ادراکات ، افکار و یا رفتار خویش تجربه می کند . هیپنوتیزم ، حالتی از تمرکز عمیق می باشد که در طی آن آگاهی فرد نسبت به محیط اطراف خویش کاهش می یابد . در طول خلسه هیپنوتیزم ، فرد نسبت به پیشنهادات و راهکارهای که می تواند به تغییر رفتار وی کمک کند ، پذیرش بالاتری نشان می دهد . اگر چه برخی اوقات از هیپنوتیزم برای هوشیارتر کردن افراد استفاده می شود ؛ بیشتر اوقات هیپنوتیزم برای آرام سازی و ریلکس کردن افراد بکار می رود .

هدف درمانگر کنترل کردن یا پاسخ دادن به فرد نبوده و در حقیقت هدف اصلی کمک به افراد در حل کردن مسائل خویش می باشد . معمولا در طی فرایند هیپنوتیزم از افراد خواسته می شود تا تجربیات مطلوب و آرامش بخشی را تصور کرده و به آنها فکر کنند . در مانگر می تواند روند هیپنوتیزم را هدایت کند و یا اینکه خود هیپنوتیزمی را به افراد آموزش دهند . خود هیپنوتیزمی معمولا نوشتن و یا تنظیم یک نسخه را شامل شده که باعث القای هیپنوتیزم می شود ؛ این نسخه شامل پیشنهاداتی در جهت حل مشکلات خاص می باشد ، برای هیپنوتیزم شدن نسخه را روی نوار ضبط کرده و سپس آن را پخش می کنند . افراد نسبت به هیپنوتیزم به شیوه های متعددی پاسخ می دهند . برخی آن را حالتی از توجه متمرکز توصیف می کنند که در آن حالت احساس آرامش و سکون دارند ، روی هم رفته ، اکثر افراد تجربه هیپنوتیزم را مطلوب ارزیابی می کنند .

آیا شواهدی مبنی بر موثر بودن هیپنوتیزم وجود دارد ؟
بله ؛ در حالی که نمونه های فراوان موجود در پیشینه علمی ، بی فایده بودن و عدم تاثیرهیپنوتیزم را تایید می کنند ، مطالعه ای که در مجله گات ( Gut) منتشر شده ، به نکته قابل توجهی اشاره کرده است. این مطالعه شامل 204 آزمودنی بوده که از سندرم روده تحریک پذیر رنج می بردند. فرایند درمان این افراد شامل دوره 12 هفته ای هیپنوتیزم بود که بر اساس آن ، افراد هر هفته به مدت 1 ساعت هیپنوتیزم می شدند. 58% از مردان و 75% از زنان ، بلافاصله پس از پایان درمان ، بهبود و کاهش قابل ملاحظه ای را در علائم بیماری گزارش کردند . بیش از 80% کسانیکه این کاهش اولیه را گزارش کرده بودند ، حتی پس از گذشت 6 سال نیز ، همچنان در وضعیت مطلوبی به سر می برند . کمتر از 10% شرکت کنندگان ، پس از هیپنوتیزم درمانی به سراغ درمانهای دیگر رفتند .

آیا هر کسی می تواند هیپنوتیزم شوند ؟
میزان پاسخ دهی افراد به هیپنوتیزم با یکدیگر متفاوت می باشد. ترسها و نگرانها ناشی از سوء برداشتهای معمول درباره هیپنوتیزم، موجب بازداری توانایی هیپنوتیزم شدن فرد می شود. بر خلاف تعاریف ارائه شده از هیپنوتیزم در کتابها ، فیلمها یا تلویزیون ، افرادی که هیپنوتیزم شده اند، کنترل رفتار خویش را از دست نمی دهند . مگر اینکه فراموشی به فرد القاء شود ، در دیگر موارد افراد آگاهی خویش را نسبت به اینکه آنها چه کسانی هستند ، کجا هستند و در طی هیپنوتیزم چه چیزی فاش می شود ، حفظ می کنند . هیپنوتیزم ، تجربه پیشنهادات ارائه شده را آسان تر می کند ؛ ولی هیچ گاه افراد را نسبت به پیشنهادات ارائه شده مجبور و ملزم نمی کند . همان طور که اشاره شد ، هیپنوتیزم برای همه افراد کاربرد دارد . شما باید مایل باشید که توجه خود را متمرکز کرده و پیشنهادات درمانگر را دنبال کنید . در صورتی که فرد تمایل نداشته باشد ، نمی توان او را هیپنوتیزم کرد .

هیپنوتیزم چگونه عمل می کند ؟
محققان نسبت به چگونگی عملکرد هیپنوتیزم آگاهی ندارند ، ولی به نظر می رسد که هیپنوتیزم ، بدن را در حالتی از آرمیدگی قرار می دهد.
برخی از افراد عقیده دارند که هیپنوتیزم باعث آزاد شدن مواد طبیعی مغز شده و این عناصر بر شیوه ادراک درد و دیگر علائم تاثیر می گذارند . دیگران بر این باورند که هیپنوتیزم بر ناخودآگاه مغز تاثیر می گذارد و به فرد اجازه کنترل کردن واکنشهایی همچون فشار خون ، ضربان قلب و گرسنگی را می دهد که فرد در حالت طبیعی قادر به کنترل آنها نمی باشد
.

آیا هیپنوتیزم ، درمان می کند ؟
هیپنوتیزم نوعی روان درمانی نمی باشد ؛ می توان گفت ، هیپنوتیزم به خودی خود درمان کننده نمی باشد ، بلکهفرایندی است که می تواند به منظور تسهیل کننده انواع دیگر درمان ها به کار رود . هیپنوتیزم بالینی باید توسط درمانگران آموزش دیده ( برای مثال : روانشناسان ) کسانیکه در باره نحوه به کاربردن هیپنوتیزم تحت تعلیم بوده اند و با توجه به محدودیتهای فعالیت حرفه ای خویش کار می کنند ، مورد استفاده قرار گیرد .

استفاده های کاربردی از هیپنوتیزم
هیپنوتیزم برای درمان بیماریها به کار نرفته و در جهت تسکین علائم اختلالات ، مورد استفاده قرار می گیرد . هیپنوتیزم در کاهش دردهای مرتبط با جراحی ، فلج و زایمان بسیار موثر می باشد . همچنین در مقیاس های گسترده ای به منظور کنترل اعتیاد به مواد مخدر ، الکل ، غذا و مصرف دخانیات به کار می رود . هیپنوتیزم از طریق افزایش دادن آرامیدگی فرد ، تلقین افکار و پیشنهادات مثبت و حذف افکار منفی می تواند استرس را کاهش دهد .

هیپنوتیزم می تواند در اختلالات اضطرابی ، بی خوابی ، ترسها ، چاقی ، آسم و سندرم روده تحریک پذیر کمک کننده باشد . تحقیقات حاکی از آنست که هیپنوتیزم در کاهش دردهای ناشی از سرطان ، دردهای زایمان ، تهوع و استفراغ نیز می تواند موثر باشد . در برخی موارد هیپنوتیزم با شناخت درمانی یا تکنیکهای رفتاری و آرمیدگی به طور همایند مورد استفاده قرار می گیرد .

آیا استفاده از هیپنوتیزم مورد اطمینان است ؟
در ایالات متحده هیچ گونه اجازه نامه رسمی برای نظارت بر کار هیپنوتیزم درمانگران وجود ندارد . در این زمینه پیدا کردن متخصصین حوزه سلامت که آموزش کافی در حیطه هیپنوتیزم درمانی دیده اند ، ضروری می باشد . بسیاری از روانشناسان ، مشاوران ، پزشکان و دندانپزشکان آموزش هایی را در زمینه هیپنوتیزم درمانی دیده اند .

خود هیپنوتیزمی حتی زمانیکه توسط افراد بی تجربه انجام می شود نیز مطمئن می باشد و خطری فرد را تهدید نمی کند . هیچ گونه گزارشی در زمینه اثرات مخرب ناشی از خود هیپنوتیزمی در دست نمی باشد . با این حال توصیه می شود که در زمانهایی که مشغول رانندگی هستید یا اینکه در هر موقعیتی که نیاز به توجه و هوشیاری متمرکز و پاسخ دهی سریع دارید ( برای مثال ، زمانی که مراقب کودکان هستید و یا اینکه ماشینی را کنترل می کنید ) از خود هیپنوتیزمی استفاده نکنید .

زمانی که درمان دیگری را پیگیری می کنید و یا اینکه قصد ادغام کردن درمان دارویی با درمان دیگری را دارید ، حتماً با پزشک خود مشورت کنید . ممکن است چشم پوشی کردن از درمان طبی معمول و رو آوردن به درمانهای دیگر خطرناک باشد .

مهدیه گنجه ، کارشناس ارشد روانشناسی

منبع : Webmd.com