چگونگی تولید اسپرم

بیضه ها در واقع غدد جنسی آقایان می باشند. این غدد جنسی در پنجمین هفته بعد از انعقاد نطفه در رحم مادر ، در زیر کلیه های جنین شکل می گیرند و بعد همراه با رشد جنین ، بیضه ها رو به پائین ، بسمت کشاله رانها حرکت می کنند و در هفتمین ماه جنین با لغزشی از کشاله رانها بیرون زده و در کیسه پوستی بیضه ها جا می گیرند.

این پوسته بیضه ها دارای دو قسمت است که هر بیضه در یکی از آنها (به طور آویزان) قرار می گیرد. بیضه ها تقریباً بیضی شکل و دارای ۴- ۵ سانتی متر طول و وزن هر کدام در حدود ۱٨- ۲۵ گرم می باشد. بیضه ها دارای لایه ای کپسول مانند هستند. این لایه در قسمت پشتی خود ضخیم تر و دارای حدود ۳۰۰- ۶۰۰ لوب (محفظه) کوچک بوده که در هر لوب ۲- ۴ مجرای منی قرار دارد. سلولهایی که این مجاری منی از آنها تشکیل شده اند، اسپرماتوزوئید (سلول منی) تولید می کنند (از طریق تقسیم شدن و ازدیاد خود). البته گاهی در همین منطقه سلولهایی هم یافت می شوند که هورمونهای مردانه تولید می کنند.

به هر حال این کانالها یا مجاری تولید اسپرم که می توان آنها را مخازن اسپرم هم گفت. بیش از اندازه کوچک هستند. امّا تعداد آنها آنقدر زیاد است که اگر پشت سر هم ردیف شوند به طول حدود ۹۰۰ متر می رسند. بنیان کانالها در همان دورۀ جنینی در شکم مادر شکل می گیرد ولی در سن ۷ سالگی کودک به مجاری منی تغییر شکل می دهند. با این همه تولید اصلی سلولهای جنسی مردانه در ۱۰- ۱۴ سالگی که همان شروع بلوغ پسران است، آغاز می شود. تولید اسپرم زمانی شروع می شود که سلولهای بزرگتر (سلولهای مادر) شروع به تقسیم شدن می کنند. از لحظه شروع پروسۀ تولید اسپرمهای اولیه تا زمانی که اسپرم کامل آماده شده و وارد مجاری اسپرم شود، حدود ۷۰ روز طول می کشد. هر اسپرم سلول بسیار کوچکی است که وظیفه انتقال وراثت ژنتیکی مرد به تخمک زن و از آن طریق به جنین را دارد.

به این جهت اسپرم ها برای حرکت خود دارای یک «دم» هستند که آنها را قادر به «شنا» کردن و حرکت می کنند. البته این سلولهای اسپرم هر چند که دارای دم هستند ولی در این مرحله که در کانالهای مجاری قرار دارند، قادر به حرکت نیستند بلکه این کانالها از سلولهای خاصی تشکیل شده اند که در هماهنگی با هم و انقباض و انبساط منظم، باعث انتقال اسپرم به جلو (به کانالهای بیضه) می شوند. بعد از این ، تعداد کانالها بسیار زیاد کم شده و تعداد آنها به ۱۰- ۱۵ عدد کاهش می یابد.

اسپرم از این کانالها و از طریق یک عضو کوچک در بالای هر بیضه گذشته و وارد مجاری اسپرم می شوند. مجاری اسپرم (۲ عدد یکی از بیضه چپ و دیگری از بیضه راست) که حدود ۴۵ سانتی متر طول دارند و به همراه عصب های بیضه در یکجا واقع شده اند. از بیضه ها شروع ، از پوسته ها گذشته و از طریق کشاله رانها به قسمت زیرین شکم رسیده و در این نقطه مسیر خود را عوض کرده و به پشت مثانه (محل تجمع ادرار) می رسند و در همین جا با یک کانال (مجرای دیگر) که از کیسۀ اسپرم می آید یکی می شوند و تشکیل یک کانال یا مجرای واحد می دهند. این مجرا از وسط پروستات گذشته و به مجرای ادرار در آلت مرد می ریزد و به این طریق خارج می شود.