ناباروری به عدم بارداری پس از یک سال مقاربت منظم بدون استفاده از روشهای جلوگیری از بارداری تعریف می گردد. ناباروری به معنای این نیست که هرگز فرزنددار نمی شوید ، و درکسانی که تجربه فرزنددارشدن را نیز داشته اند ممکن است اتفاق بیفتد. به هر حال آمارها نشان می دهد در ۵۰ سال اخیر تا ۳۰ درصد بر میزان بروز ناباروری افزوده شده است.

حدود ۹۰ درصد موارد دچار کمبود تعداد اسپرم ، ناشی از تولید ناقص و نامناسب سلولهای جنسی می باشد و از سوی دیگر ارتباط مستقیمی بین تعداد اسپرم در هر انزال و باروری وجود دارد. علیرغم وجود علل پاتولوژیک ایجادکننده ناباروری در مردان مثل واریکوسل(واریس عروق بیضه) ، نهان بیضگی ، سندرم کلاین فلتر، بیماریهای مادرزادی مجرای خروج مایع منی ، برخی بیماریهای ویروسی و باکتریایی پروستات ، مجرای ادرار و کیسه اسپرم مثل سوزاک و کلامیدیا و ... ، برخی از علل افت توانایی تولیدمثل مردان مرتبط با نحوه زندگی مردان است که در این مقاله به بیان این علل می پردازیم.

در صورت وجود هر یک از موارد زیر در نحوه زندگی خود حتما از مشاور و پزشک خود در ارتباط با کنترل این موارد کمک بخواهید:    

 عادات غذایی نامناسب :

مردانی که از عادات غذایی مناسبی برخوردار نیستند ، مواد مغذی لازم برای متابولیسم و تولیدمثل را جذب نمی نمایند. با توجه به اینکه ویتامینهای A ، E، B ،C ، موادمعدنی مثل سلنیوم ، روی ، کروم ، منیزیم و منگنز،و اسیدهای چرب و آمینواسیدها نقش بارز و مؤثری در قدرت باروری مردان دارند . پس با مصرف مواد غذایی آلی ، میوه و سبزیجات تازه ،حبوباتی از قبیل سویا ، خشکبار از جمله گردو و فندق ،برگه خشک شده میوه ها که غنی از آهن و ویتامین A هستند و روغن های حاوی اُمگا ۳ در بهبود کیفیت سلولهای جنسی و قدرت باروری خود قدمی مؤثر بردارید.

وزن بالا

وزن بالا در تعداد اسپرم بسیار مؤثر است.تحقیقات نشان داده در مردان با وزن بیش از حد استاندارد تولید هورمون تستوسترون ۲۶ درصد کمتر از مردان با توده بدنی نرمال بوده است که به دنبال آن تولید مقادیر مناسب اسپرمهای با تحرک بالا به مخاطره خواهد افتاد.

مصرف الکل :

به دلیل ایجاد اختلال در ترشح هورمون تستوسترون و افزایش سرعت تبدیل تستوسترون به استروژن ، کاهش تعداد و تحرک اسپرم و همچنین ناتوانی جنسی را به دنبال خواهد داشت.

مصرف سیگار و مواد مخدر :

در ارتباط با مضرات این مواد بسیار شنیده ایم و بهتر است بدانیم که ترکیبات نیکوتین دار حتی بر توانایی نفوذ اسپرم به داخل تخمک نیز تأثیر میگذارد و این نکته بس که اگر مردی مصرف مواد مخدر، کوکائین و سیگار را کنار بگذارد و در طی این مدت از مواد غذایی حاوی آنتی اکسیدانها مثل سیر،فلفل قرمز،توت سیاه،کلم و مواد غذایی حاوی ویتامین ث و روی مثل گوجه فرنگی، حبوبات، گردو، فندق ،پسته و ... برای حذف رادیکالهای آزاد حاصل از مصرف مواد مخدر و سیگار استفاده کند پس از حداکثر ۳ تا ۴ ماه با انجام آزمایش آنالیز اسپرم شاهد تغییر مثبتی در تحرک و شکل اسپرم ها خواهد بود.

مصرف برخی داروها:

مصرف پنی سیلین و تتراسیکلین در طولانی مدت بلوغ اسپرم را دچار اختلال می کنند . داروهایی مثل فنی توئین ،سولفاسالازین و نیتروفورانتین تحرک اسپرم را در طولانی مدت کاهش می دهند.

تماس مداوم با سموم:

 با حشره کشها و سموم ارگانوفسفره ، فلزات سنگین ،استروژن موجود در ظروف پلاستیکی ، سرب ، مواجهه با اشعه ایکس ، ممکن است تا میزان بسیار بالایی بر کیفیت سلولهای جنسی و تولید آنها اثرگذار باشد.

درجه حرارت بالا :

درجه حرارت مناسب برای ایجاد عملکرد مناسب در اسپرم حدود ۳۲ درجه سانتیگراد است. رانندگی و یا نشستن طولانی مدت ، کار در محیطهای با گرمای مداوم ،حمام بسیارگرم ،سونا،استفاده از شلوارها ولباسهای زیر تنگ و محکم ، ورزشهای بسیار سنگین می توانند میزان درجه حرارت سیستم تناسلی خارجی مردان را بالا برند و به نوعی مراحل بلوغ اسپرم،کیفیت و میزان تولید اسپرم را دچار اختلال کنند .

استرس :

وجود استرس مداوم در فرد باعث ترشح برخی هورمونهای میگردد که در طولانی مدت عدم تعادل هورمونی و اختلال در تولید اسپرم را به دنبال خواهدداشت ، ورزش مفرط نیز می تواند از علل ایجاد عدم تعادل هورمونی و به دنبال آن اختلال در تولید اسپرم باشد . ازطرفی از آنجایی که حجم زیادی از خون در زمان بروز استرس به ارگانهای حیاتی بدن انتقال پیدا میکند، بافت بیضه در این مواقع دچار کم خونی و به دنبال آن اختلال در رشد سلولی و بلوغ اسپرم ها میگردد. لذا برای کنترل شرایط استرس زا نرمش سبک روزانه ، تمرینات تنفس عمیق و روشهای آرامسازی را جزء برنامه روزانه خود قرار دهید .

 به خاطر داشته باشیم زمان مورد نیاز برای تولید یک اسپرم بالغ و سالم از اولین مرحله سلولی تا بلوغ کامل که حدود ۷۴ روز می باشد،بنابراین تغییرعادات زندگی می بایستی حداقل دو ماه و نیم تا 3 ماه ادامه یابد تا تغییرات مطلوب اتفاق افتد.

رقیه علیزاده
منبع: آندرولوژی ایران