مهندس مسعود رئیسی، مسئول دپارتمان انفورماتیک پزشکی شرکت شیما پرتو در گفتگو با خبرنگار سایت 2bb.ir گفت: سیستم نرم افزار پکس (PACS), آرشیو و تبادل تصاویر دیجیتال پزشکی را به عهده دارد . این نرم افزار طی بیست سال گذشته در کشورهای پیشرفته جهان مورد بهره برداری قرار گرفته و استفاده از آن نتایج مثبتی را به همراه داشته است. از محاسن این نرم افزار آنست که سبب صرفه جویی زمانی و مالی در گردش کاری بیمارستان می گردد. نکته مهمتر آنکه  این سیستم یک تسهیل دوطرفه برای بیمار و پزشک ایجاد می کند؛ بیمار جهت ثبت سوابق قبلی و تاریخ های مراجعات گذشته اش به پزشک دغدغه ای نخواهد داشت و پزشک نیز در مدت زمانی کوتاه به سوابق بیمار دست پیدا خواهد کرد و امکان مقایسه آزمایش روزانه بیمار با سایر  آزمایشات گذشته او را خواهد داشت و  طبیعتاً توان تشخیص صحیح تر و جامع تری را پیدا خواهد کرد.

وی ادامه داد:در تشریح کلمه اختصاری پکس می توان گفت:حرف P مخفف Picture است که نشانگر تصاویر دیجیتالی با فرمت استاندارد تصاویر پزشکی دایکام (Dicom) از دستگاه های تصویربرداری یا مدالیتی های تصویربرداری می­باشد. حرف A مخفف Archive است که اشاره به آرشیو تصاویر پزشکی به صورت کوتاه مدت و دراز مدت دارد. حرف C که به Communication به مفهوم تبادل و انتقال تصاویر در بخش های مختلف بیمارستان دلالت می­کند و در نهایت کاراکتر S که به System  باز می گردد.

 وی در رابطه با استاندارد دایکام گفت: فرمت دایکام،فرمت استاندارد تصویربرداری پزشکی با ورژن ها و نسخه های متفاوت است. این فرمت سبب می شود دستگاه های تصویربرداری مختلف از هر نوع و هر مارکی به راحتی تصویر دلخواه را از بیمار بگیرند و امکان پردازش تصویر بدون  وابستگی به سخت افزار را فراهم کنند.

فایل های با پسوند دایکام حاوی کلیه اطلاعات دستگاه های تصویربردای، بیمار، بیمارستان و ... تحت عنوان هدر می­باشند و بدین ترتیب تصویری که از بیمار گرفته می شود به همراه اطلاعات فوق روی سیستم پکس  آرشیو می شود.

وی افزود:در فرمت دایکام کلیه جنبه های استاندارد لحاظ شده است. یکی از جنبه ها استاندارد مشاهده Viewing تصاویر است که می بایستی با توجه به روش تصویربرداری، رزولوشن (تفکیک پذیری) خاصی را برای هر تصویر لحاظ کنیم. به عنوان مثال تصویری که از یک دستگاه ماموگرافی با آن حساسیت گرفته می شود می بایستی از کیفیت بالایی برخوردار بوده تا پزشک قادر باشد به راحتی نقاط مشکوک را از نقاط نرمال تشخیص دهد؛ و این امکان پذیر نیست به جز با کمک استانداردی که قادر به این تفکیک پذیری در کیفیت باشد.

مسئول دپارتمان انفورماتیک پزشکی شرکت شیما پرتو افزود: هدف از راه­اندازی نرم افزار پکس حذف چرخه­ی پرهزینه و کم بازده فیلم و کلیشه filming و گزارش نویسی دیجیتال است. نکته مهم آنست که گزارش (Report) پزشک می بایست به صورت دیجیتال در سیستم ذخیره شود. در بیمارستانی که از یک گردش کاری استاندارد در خصوص تصویربرداری پزشکی بیماران بهره می­برد، تصاویر به صورت دیجیتال از دستگاههای تصویربرداری در اختیار قرار گرفته، سپس روی تصاویر خام پردازشهای مورد نیاز توسط تکنولوژیست صورت می­گیرد (Modification) و در سیستم پکس آرشیو می­گردد. در ادامه پزشک رادیولوژیست پس از رویت تصاویر روی مانیتورهای مخصوص پزشکی با تفکیک­پذیری به خصوص، نظر اولیه خود را درقالب یک فایل صوتی (Dictation) به تصویر می­افزاید. فرآیند تبدیل فایل صوتی به متن و ذخیره سازی آن در سیستم پکس توسط کاربر منشی (Transcriber) صورت گرفته و درنهایت پزشک رادیولوژیست مجدداً گزارش را بررسی و نهایی می­کند. مهم­ترین دلیلی که ما برای نصب نرم ­افزار پکس در سیستم های بیمارستانی داریم، سرعت عمل و ایجاد یک  چرخه استاندارد است.

 مهندس رئیسی اظهار کرد: نرم افزار پکس یک نرم افزار پزشکی است و بسیاری از کمپانی­های بزرگ تجهیزات پزشکی، در زمینه تولید و ارائه نرم افزار پکس فعالیت و رقابت می کنند که هرکدام ویژگیهای مختص خود را دارند.

از ویژگی هایی که باید درباره این نرم افزار در نظر بگیریم نگهداری است و این مسئله مهم تر از خرید آن است چراکه بدترین اتفاقی که ممکن است برای یک نرم افزار پکس رخ دهد, گم شدن اسناد یک بیمار است.

بعد ازنصب نرم افزار پکس عملا دستگاههای تصویربرداری را وابسته به سیستم پکس کرده ایم و آرشیو و دسترسی به تصاویر تنها از طریق پکس محقق می­گردد .بدین ترتیب اگر به هر دلیلی نرم افزار دچار وقفه شود، پیامدهای منفی بسیاری خواهد داشت. سئولی که اکنون ایجاد می شود آنست که در چنین زمانی آیا پکس راهکاری دارد؟ در این زمان نقش دیتابیس و چگونگی دسترسی به نرم­افزار پکس، حیاتی است؛ به گونه ایکه بازیابی اطلاعات را تضمین نماید و نیز در صورت رخ دادن هر مشکل نرم افزاری،  قادر به دسترسی از طریق وب بعنوان سریعترین راه دسترسی باشیم .در این حالت به راحتی رفع خطا صورت می گیرد و سیستم مجدداً  استارت می شود.

بنابراین بحث پایگاه داده(Data Base)  و دسترسی فراگیر (Web Based) از اهمیت بالایی برخوردار است. نکته دیگر آنکه یک نرم افزار پکس استاندارد بایستی قابل گسترش بوده و پاسخگوی نیازها و ماژولهای مختلف تصویربرداری پزشکی باشد.

مهندس رئیسی در پایان اظهار امیدواری کرد تا هرچه بیشتر لزوم استفاده از سیستم نرم­افزار پکس درجهت خدمت­رسانی به بیماران در بیمارستانها و مراکز تصویربرداری ترویج یابد.

منبع:سایت 2bb.ir