دانشمندان دانشگاه کمبریج برای اولین بار مولکول چهار رشته ای دی ان ای را در بدن انسان مشاهده کرده اند که ممکن است راه تازه ای را برای درمان سرطان پیش روی بشر بگذارد.

مارپیچ دی ان ای که به آن لقب مولکول حیات داده اند و حامل رمزهای ژنتیکی است به عنوان مولکولی دو رشته ای شناخته می شد، اما محققان در پژوهشی که در نشریه شیمی طبیعت منتشر کرده‌اند می گویند مارپیچ چهار رشته ای در بدن انسان وجود دارد و احتمالا زمانی مشاهده می شود که سلول شرایط سرطانی پیدا می کند.

به این ترتیب دانشمندان این موضوع را مطرح می کنند که دی ان ای چهار رشته ای ممکن است راه تازه ای برای درمان سرطان پیش روی بشر بگذارد.

پروفسور "شانکار بالاسوبرامانیان" استاد بخش شیمی دانشگاه کمبریج می گوید: "احتمالا این مولکول وقتی زیاد می شود که سلول دارای ژنوتیپ (ترکیب ژنتیکی) به خصوصی باشد یا کارکردش مختل شده باشد."

او می گوید "ما باید این را ثابت کنیم. اگر چنین شود، می توان دی ان ای چهار رشته ای را با مولکولهای صناعی هدف قرار داد. این می تواند راه جالبی باشد. در این صورت می توانیم سلولهای را که کارکردشان مختل شده به طور اختصاصی هدف قرار دهیم."

شصت سال پیش در چنین روزهایی بود که جیمز واتسون و فرانسیس کریک دوان دوان به میخانه ای که در کنار آزمایشگاه دانشگاه کمبریج قرار داشت رفتند و کشف "مولکول حیات" را اعلام کردند.

واتسون و کریک توضیح دادند چگونه دو رشته مولکول شیمیایی طویل بگونه ای دور هم پیچیده اند تا اطلاعاتی را که سلول لازم دارد به صورت رمز نگهداری کند.

و حالا نسل بعدی همکاران آنها در کمبریج سعی می کنند پیچیدگیهای دی ان ای را بهتر بشناسند. دانشمندان چندین سال پیش توانسته بودند در آزمایشگاه دی ان ای چهار رشته ای را بسازند اما تیم سوبرامانیان در جستجوی این مولکول در سلولهای بدن انسان بود.

مولکول چهار رشته ای جی

به این مولکول، "چهار رشته ای جی" (G-quadruplex) می گویند. جی(G) به یکی از چهار نوع "باز"ی اشاره دارد که مولکول دی ان ای را در کنار هم نگه می دارد و اطلاعات ژنتیکی ما را به رمز در می آورد. (سه باز دیگر عبارتند از: آدنین، سیتوزین و تیمین(

بنابراین به نظر می رسد چهار رشته ای جی وقتی شکل می گیرد که میزان گوانین زیاد باشد.

با اینکه پیش از این روشن شده بود دی ان ای چهار رشته ای در مژک داران (موجودات ابتدایی میکروسکوپی) وجود دارد اما این تحقیق جدید برای اولین بار چهار رشته ای جی را در سلول انسان رصد کرده است.

برای این کار پژوهشگران پادتن هایی (آنتی بادی) را طراحی و تولید کردند که چهار رشته ای ها را شناسایی کند و به آنها متصل شود.

این پادتن ها با مواد فلورسانس نشاندار شده بودند بنابراین دانشمندان می توانستند هر وقت و هر جا که چهار رشته ای ها در چرخه سلول ظاهر می شدند، آنها را ردیابی و از آنها تصویربرداری کنند.

دانشمندان متوجه شدند دی ان ای چهار رشته ای بیشتر در موقعی ظاهر می شود که سلول به سرعت در حال تکثیر است، و به طور مشخص تر در فاز اس (G) چرخه سلول، یعنی وقتی که سلول، درست پیش از تقسیم شدن، یک نسخه دیگر از ان ای خود را می سازد.

 پروفسور بالاسوبرامانیان معتقد است این موضوع در مطالعه سرطان مهم است چون عامل سرطان معمولا ژن جهش یافته ای است که تکثیر دی ان ای را افزایش دهند.

به عقیده او اگر چهار رشته ای جی در شکل گیری برخی از انواع سرطان نقش داشته باشد، می شود مولکولهایی ساخت که تکثیر بی رویه سلول ناسالم را از همان ابتدا متوقف کنند.

"ما در ده سال گذشته پیشرفت زیادی کرده ایم، از ایده های ساده به مولکولهایی رسیدیم که واقعا وجود دارند و می توان رد آنها را گرفت."

"من امیدوارم شرکتهای داروسازی این موضوع را مد نظر داشته باشند تا شاید با نگاهی جدیتر بفهمیم که آیا چهار رشته ای ها واقعا اهمیت درمانی دارند یا نه."

منبع: بی بی سی