بواسیر (همورویید) و شقاق مقعدی (فیسور) دو علت شایع درد و خونریزی هنگام اجابت مزاج به شمار می روند.
هموروئیدها بالشتک های عروقی طبیعی هستند که در ناحیه کانال مقعدی در قسمت انتهای روده بزرگ (راست روده) قرار دارند. این بالشتک ها در دو قسمت داخل و خارج کانال مقعد قرار دارند که به آن هموروئیدهای داخلی و خارجی می گویند. هموروئیدها اندام های طبیعی این ناحیه هستند، اما در اثر زور زدن به دنبال یبوست و یا اسهال می توانند پرخون و متورم شده و در صورت تکرار یبوست و زور زدن موقع اجابت مزاج این بالشتک های عروقی متورم و دچار پارگی و زخمی شده و به صورت خونریزی و بیرون زدگی و گاهی درد به هنگام اجابت مزاج خود را نشان دهند.
انواع هموروئید
هموروئیدهای داخلی از نظر شدت علائم به چهار درجه تقسیم می شوند.
درجه اول: خونریزی بدون بیرون زدگی.
درجه دوم: خونریزی همراه بیرون زدگی که خودبه خود جا می رود.
درجه سوم: خونریزی به همراه بیرون زدگی که با دست جا می رود.
درجه چهارم: خونریزی به همراه بیرون زدگی که با دست جا نمی رود.
عوامل ایجادکننده هموروئید
عوامل مهم و موثر در بروز آن عبارتند از: یبوست مزمن، اسهال مزمن، زور زدن موقع اجابت مزاج، نشستن طولانی مدت در توالت، افزایش سن، عوامل ارثی، حاملگی، تحرک کم، مصرف غذاهای کم فیبر، عدم استفاده از میوه جات و سبزیجات، مصرف الکل و...
علایم و نشانه ها
۱) خونریزی: اولین و شایع ترین علامت خونریزی هنگام اجابت مزاج است که پس از دفع مدفوع سفت ایجاد می شود و به صورت خون روشن و تازه روی کاسه توالت می چکد. وضعیت آن طوری است که اکثراً پس از مدفوع است و به عبارتی از مدفوع جدا است. افراد بایستی متوجه باشند که اگر خون مخلوط با مدفوع باشد بایستی به سایر عوامل مثل سرطان ها، پولیپ ها و کولیت ها مشکوک شده و حتماً بررسی کامل کولون توسط جراح متخصص کولورکتال انجام شود.
۲) خروج توده (بیرون زدگی): دومین علامت بیرون زدگی است که گاها بالشتک های هموروئیدی از مقعد خارج شده که خود به خود جا رفته و یا برای جااندازی نیاز به دستکاری دارند و گاهی آنقدر وسیع هستند که قابل جااندازی نیستند و بایستی سریع تر به جراح مراجعه شود.
۳) درد: سومین علامت درد است که در هموروئیدهای درجه سوم و چهارم عارضه دار شده و یا هموروئیدهای خارجی و مخلوط بروز می کند.
درمان هموروئید
با توجه به نوع و تشخیص پزشک متخصص در این رشته چندین روش درمانی وجود دارد.
درمان های طبی: که معمولا برای هموروئیدهای خفیف درجه اول و یا دوم توصیه می شود عبارت است از کنترل یبوست به وسیله مصرف رژیم غذایی پرفیبر مثل میوه جات و سبزیجات، کاهو، آلو، انجیر، نان سبوس دار، اصلاح عادت اجابت مزاج، استفاده از پمادهای ضد هموروئید و استفاده از ملین ها و لگن آب گرم.
درمان های جراحی و سایر روش ها: در صورتی که درون هموروئید خارجی لخته تشکیل شود، پزشک شما ممکن است درمان جراحی برای برداشتن هموروئید را توصیه کند. در موارد خونریزی های مکرر یا هموروئیدهای پیشرفته دردناک نیز ممکن است جراحی برای برداشتن هموروئید یا استفاده از شیوه های سرپایی مانند کوتر کردن، منجمد کردن،بستن هموروئید با حلقه لاستیکی توصیه شود.
شقاق (فیسور) مقعد چیست؟
فیسور یا شقاق ترک و یا زخمی است که در ناحیه ابتدای مقعد رخ می دهد که بسیار دردناک بوده و گاهاً با خونریزی مختصر موقع اجابت مزاج همراه است. علل ایجاد این زخم متفاوت است ولیکن در اکثر بیماران با تغییر اجابت مزاج از قبیل یبوست و یا اسهال شدید همراه است. شایع ترین محل این زخم در قسمت خلفی است و از نظر بروز فیشر در بین زنان و مردان هر دو به یک اندازه شایع است به خصوص در افراد بالغ جوان شایع تر مشاهده می شود ولیکن این بیماری از نوزادان تا افراد مسن را گرفتار می کند.
فیسور به دو شکل حاد و مزمن دیده می شود: در فیسور حاد علایم طی یک ماه اخیر شروع شده است و با درد شدید مقعد به خصوص در موقع اجابت مزاج شروع شده و زخم به صورت حاد است. درمان شکل حاد به صورت مراقبتی و سرپایی است. اکثرا با تغییر عادات غذایی و مصرف فیبر و سبزیجات و تنظیم عادات اجابت مزاج و استفاده از پمادهای بی حس کننده درمان می شود.
فیسور مزمن وقتی است که علایم فیسور طولانی می شود و گاهی حالت عودکننده به خود می گیرد. در این حالت اکثرا یک زایده پوستی نیز در لبه مقعد ایجاد می شود که در این صورت اکثرا نیاز به درمان های بیشتر از قبیل جراحی دارد. معمولا در ابتدا برای شقاق از درمان های مراقبتی از قبیل پماد نیتروگلیسیرین یا پمادهای دیلتیازم استفاده می کنند. داروی دیگر، سم بوتولونیوم است که داخل عضله داخلی مقعد تزریق می شود. راه نهایی درمان فیسور مزمن جراحی است که در این عمل معمولا قسمتی از عضله اسفنکتر داخلی مقعد قطع شده و گاهی نیاز به برداشتن زواید پوستی نیز می شود.
منبع: روزنامه سلامت
