«افزایش روابط جنسی خارج از چهارچوب ازدواج، کم کاری دولت در زمینه بالا بردن فرهنگشناختی مردم نسبت به بیماریهای مقاربتی، گسترش جهانی بیماری ایدز و...» کافی است این جملات را کنار هم بگذارید تا چندان از حرفهای وزیر سابق بهداشت و رئیس اداره مبارزه با ایدز همان وزارتخانه تعجب نکنید. اگرچه خواندن این جملات هم کمکی به کم کردن میزان وحشتناک خبرها درباره گسترش روز افزون بیماری ایدز نمیکند. بیماری که خود به خود و تنها با شنیدن نامش ترس وجود خیلی ازما را فرا میگیرد چه رسد به اینکه به گفته دکتر مرضیه وحید دستجردی بنشینیم و منتظر موج سوم شیوع آن هم بمانیم. موجی که پیش بینی میشود به مراتب از دو موج قبلی گستردهتر خواهد بود. ماجرا از این قرار است که چندی پیش وزیر سابق بهداشت در همایش روز جهانی مبارزه با بیماری ایدز اعلام کرد که کشور در حال مواجهه با موج جدیدی از گسترش ویروس HIV است. او گفت: «در سال ۱۳۶۵ اولین مورد ایدز یا HIV مثبت را در کشور کشف کردیم و در سال ۷۵ همهگیری این بیماری در برخی از زندانهای کشور اتفاق افتاد و از سال ۸۳ با روند رو به رشد این بیماری در کشور رو به رو بودهایم.» او ادامه داد: «درصد افرادی که به HIV مبتلا شدهاند در زنان از 5.4 درصد به 5.8 درصد افزایش داشته است که شاید بتوان گفت این رقم ناشی از شناسایی زنان و شیوع بیشتر ابتلا به بیماری بر اثر مسائل جنسی بوده است. اهمیت ارتباط جنسی به قدری است که 5.10 درصد از کل موارد ابتلا در سال ۶۵ از طریق رابطه جنسی بوده و این رقم در سال ۹۱ به ۲۱ درصد رسیده است وهنوزهم این عامل در حال اختصاص دادن درصد بیشتری به خودش است. بنابراین مبارزه با ایدز، آموزش و اطلاعرسانی فعالتری را میطلبد و در این میان صدا و سیما و رسانهها وظیفه عمیقتری را بر عهده دارند زیرا مواردی که به آن اشاره شد ما را نگران میکند و باعث میشود حدس بزنیم که موج سوم ایدز را در پیش داریم و این بیماری در جامعه شعلهورتر خواهد شد.» بعد از این حرفها رئیس اداره مبارزه با ایدز وزارت بهداشت گفت که منظور وزیر از دو موج اول و دوم در واقع ابتلای افراد با خون آلوده و سپس اعتیاد بوده است ودلیل موج سوم که به مراتب مخربتر عنوان میشود ارتباط جنسی پر خطر است. یکی از نکاتی که در این حرفها به آن اشاره شده تاثیر بیشائبه آموزش است اما آموزش چه چیزی؟ در واقع این سوال مطرح می شود که رسانهها باید چه چیزی را آموزش بدهند و برای نهادینه شدن چه فرهنگی در میان مردم تلاش کنند؟ آیا یکی از این آموزشها نباید در بر گیرنده فرهنگسازی برای استفاده از وسایل جلوگیری از ابتلا به بیماریها هنگام آمیزش جنسی باشد؟ شاید درباره تابو بودن این مفاهیم و لزوم تابو شکنی از آنها و البته نبود بودجه لازم برای انجام برنامه های لازم توسط نهادهای مختلف، بسیار گفته شده باشد اما نکتهای که در این گزارش قصد داریم به آن اشاره کنیم اقدامات عملی لازم درباره نهادینه کردن فرهنگ استفاده از وسایلی همچون کاندوم و سایر وسایل جلوگیری از انتقال این ویروس شوم است تا شاهد وقوع پیش بینی معاون مرکز بیماریها ی واگیر وزارت بهداشت نباشیم که میگوید: «با این وضعیت تا پنج سال آینده ایران بیشتر از ۲۴۰ هزار مورد مبتلا به ایدز خواهد داشت.»
افزایش ایدز همزمان با افزایش جمعیت؟
دکتر اسماعیل محمدی فوق تخصص بیماریهای عفونی میگوید: «درباره لزوم نهادینه شدن فرهنگ استفاده از کاندوم فقط بیماری ایدز مطرح نیست بلکه این وسیله میتواند مانعی برای انتقال بیماریهای دیگری مانند هپاتیت و انواع بیماریهای مقاربتی شود. این نکته از آنجا اهمیت پیدا میکند که میدانیم هر روز تعداد کسانی که به بیماریهای عفونی مختلف ناشی از ارتباط جنسی مبتلا میشوند بیشتر میشود. نگرانیای که من و خیلی از همکاران داریم این است که ترویج استفاده از کاندوم قربانی سیاستهای افزایش جمعیت شود.» او ادامه میدهد: «اینکه رشد جمعیت کم شده و باید زیاد شود مقولهای است که باید آن را از ترویج فرهنگ استفاده از کاندوم جدا کرد. من از مسئولان میخواهم اگر میخواهند محدودیتی برای استفاده از وسایل جلوگیری از بارداری قائل شوند کاندوم را استثنا قرار دهند زیرا این وسیله راه فرار از بیماریهای کشنده بسیاری است.» دکتر معصومه سلیمانی کارشناس بهداشت باروری به «قانون» میگوید: «کاندوم تولیدی چند شرکت در لیست وزارت بهداشت قرار دارد اما بسیاری از برندهای مرغوب در این لیست وجود ندارند. علت این موضوع میتواند گران بودن این برندها یا تحریم ایران باشد اما به هر حال نمیتوان از کیفیت و اطمینان بخشی بهتر آنها چشم پوشی کرد. من به موارد بسیاری بر خوردهام که به علت احساس کردن تفاوت کاندوم گران قیمت با نمونههای ارزانتر تصمیم گرفتهاند همیشه از آن استفاده نکنند و فقط استفاده از کاندوم را به مواقعی اختصاص بدهند که بیشتر احتمال باروری میدهند. اینجا سوالی که به وجود میآید این است که اگر احتمال باروری را کنار بگذاریم پس تکلیف بیماریها چه میشود که در تمام روزها احتمال بروز و انتقالشان وجود دارد؟»دکتر سلیمانی ادامه میدهد: «اگر به سایت دانشگاه علوم پزشکی مراجعه کنید لیست قیمتهای مصوب کاندومهایی که تحت نظر وزارت بهداشت وارد شده یا حمایت میشوند، میبینید اما مقایسه این قیمتها با قیمتهای موجود در بازار خنده دار به نظر میرسد. مثلا بسته دوازده تایی کاندومی که در داروخانههای سطح شهر بین نه تا یازده هزار تومان فروخته میشود در این سایت کمی بیشتر از دو هزار تومان قیمت خورده است! حالا بگذریم که بسیاری از برندهای معتبر و ضد حساسیت اصلا در این لیست وجود ندارند و قیمت هر بسته آنها بیشتر از ۲۰ هزار تومان است. اخیرا هم با پدیده کاندومهای بیکیفیت چینی مواجه هستیم که به واقع تهدیدی برای مردم به شمار میآیند.»
فرهنگ چگونه ساخته میشود؟
دکتر محبوبه ایزدی که تا چند وقت پیش در چند دانشگاه درس تنظیم خانواده تدریس میکرده اما حالا باید درس شکوه همسرداری تدریس کند میگوید: «باوجود اینکه در شرح درس ما آمده است که روی وسایل جلوگیری از بارداری تاکید نکنیم اما من استفاده از کاندوم را مستثنا کردهام و هنوز در تدریسم روی استفاده از آن تاکید میکنم. زیرا کاندوم فقط راهی برای جلوگیری از حاملگی نیست بلکه جامعه را نسبت به چندین بیماری دیگر ایمن میکند.» دکتر ایزدی درباره دلایل نهادینه نشدن فرهنگ استفاده از کاندوم میگوید: «وقتی هنوز به کار بردن کلمه کاندوم جزو مگوهای خیلی از مسئولان فرهنگی است و با من به عنوان استادی که با خودش این وسیله را سر کلاس برده تا نحوه استفاده ازآن را آموزش بدهد برخورد میشود و از طرفی مسئولان میگویند نباید عکسهای این محصول در دیوار داروخانهها تبلیغ بشود، چه توقعی از مردم دارید؟ اینکه مسئولان تا جایی که میتوانند این موضوع را ناگفته نگه میدارند و از طرفی افراد آموزش نمیبینند باعث میشود که مردم نسبت به کل ماجرای استفاده از کاندوم موضع گیری داشته باشند. به ویژه بسیاری از مردان جامعه تصورشان درباره کاندوم بسیار وهم آلود است چون قبل از ازدواج و برقراری رابطه جنسی آنقدر اطلاعات غلط در مورد آن گرفتهاند که بعد ازازدواج هم با تلقین به خودشان و آوردن بهانههای مختلف از استفاده از آن سر باز میزنند وبا خودشان نمیگویند که چطور میلیونها نفر در سراسر جهان از این وسیله استفاده میکنند و زندگی هنوز هم برایشان جریان دارد!»
فاطمه رجبی- پایگاه خبری قانون