علایم گزیدگی با افعی :
* درد تیز و سوزاننده در محل گزش كه در عرض 1 ـ 5 دقیقه بعد از گزش ظاهر می شود.
*  تورم در محل گزیدگی نیم تا 4 ساعت بعد از گزش كه ممكن است در عرض 24 ـ 12 ساعت افزایش یابد و كل اندام مبتلا را درگیر نماید.
*  در طی 36 ـ 24 ساعت پس از گزیدگی افعی. ممكن است تاول های كوچك در محل ایجاد شوند.
*  تهوع و استفراغ ، بی حسی در اطراف دهان ، صورت و پوست سر و گز گز نوك انگشتان ، تب و لرز ، تعریق ، ضعف و بی حالی ، سرگیجه .
*  اختلالات انعقادی خون: یكی از مشخص ترین و مهم ترین علایم و نشانه های گزیدگی با افعی ها بوده و به صورت خونریزی از بینی ، وجود خون در خلط ، خون در ادرار ، خون در مدفوع ، خونریزی در شكم و داخل چشم و مغز بروز می نماید.
  *اختلال در عملكرد كلیه ، كاهش سطح هوشیاری و شوك قلبی ـ عروقی.
* علایم گزیدگی با مار كبری و مار مرجان: افتادگی پلك ها ، خواب آلودگی ، ضعف عضلانی ، فلج ، اختلال تكلم و تنفس ، آبریزش از دهان ، استفراغ وتهوع.

علایم گزیدگی با مار آبی ( دریایی ) : درد عضلانی و تغییر رنگ ادرار به رنگ قهوه ای یا سیاه .
*  اقدامات خارج از بیمارستان در مار گزیدگی: كودك را آرام كنید و از حركات بیش از حد او جلوگیری كنید.
*  كودك مار گزیده را باید از محل حادثه ( جهت جلوگیری از حمله مجدد مار ) دور كرد.
*  عضو محل گزیدگی مار را باید بی حركت و هم سطح یا كمی پایین تر از سطح قلب نگه داشت.
* بستن یك نوار محكم و پهن،چند انگشت بالاتر از محل گزیدگی مار بویژه اگر محل گزیدگی در دست ها یا پاها باشد. بستن نوار نباید آنقدر سفت باشد كه جریان خون اندام را مختل كند. اگر ورم باعث سفت شدن نوار شد ، آنرا باز كنید و از محلی بالاتر ببندید. هر 10 تا15 دقیقه ، به مدت 1 دقیقه نوار را باز كرده و دوباره ببندید. این كار باید تا زمان آماده شدن پادزهر ادامه یابد.
*  در مارگزیدگی باید از سرد كردن عضو با آب سرد یا یخ خودداری كرد.
*  در صورتیكه انتقال كودك به بیمارستان بیش از یك ساعت طول كشد ، روی هریك از سوراخهای نیش به طور موازی با هم ، با وسیله ای تیز و استریل ، خراشهایی به طول تقریبی 7 ـ 6 میلی متر و عمق 3 میلی متر نمایید و عمل مكش را با دهان یا دستگاه مكنده ، به مدت30 تا 60 دقیقه ادامه دهید. در صورت وجود زخم در محوطه دهان از انجام مكش با دهان خودداری كنید.
  *هر چه سریعتر كودك مار گزیده را به اورژانس بیمارستان منتقل كنید و زمان را با تلاش برای كشتن و یا گرفتن مار از دست ندهید.
*  اگر طی 5 سال اخیر مصدوم مارگزیده ، واكسن كزاز تزریق نكرده است به پزشك اطلاع دهید.
*  علائم واكنش های حساسیتی شدید مانند عطسه ، مشكل در تنفس یا تورم سریع و شدید ، درد شكم ، تهوع ، سرگیجه ، درد قفسه سینه ، خرخر صدا وكبود شدن رنگ لبها از جمله مواردی هستند كه سریعاً باید به اورژانس مراجعه شود.
*  كودكان زیر سه سال ، بیماران قلبی ، دیابتی ، معلولین حركتی و بیماران مبتلا به آلرژی در معرض خطر بالای حساسیت پس از گزش می باشند.
*  گزش متعدد در ناحیه سر و گردن خطرناكتر می باشد. بهتر است در این موارد حتماً به پزشك مراجعه نمائید.
*  گزش عقرب می تواند منجر به بروز درد شدید در ناحیه گزش شود اما علائم تهدیدكننده حیات و حوادث منجر به مرگ به ندرت رخ می دهد.
*  تورم ناشی از گزش عقرب ، عموماً محدود به ناحیه گزش است و احساس بی حسی و سوزش در ناحیه گزش برای 4 تا 6 ساعت بوجود می آید و معمولاً پس از 24 ساعت بهبود می یابد.

 زنبور گزیدگی ممكن است در اثر نیش انواع زنبور مانند زنبورعسل و زنبورسرخ بروز نماید.
  *نیش زنبورعسل ماده ، به كیسه محتوی زهر متصل است و پس از گزش در زخم باقی می ماند و محتویات كیسه زهر به زخم منتقل می شود.
*  در مورد نیش زنبور عسل ، برداشتن سریع نیش از روی زخم ، جهت جلوگیری از ورود بیشتر سم به زخم ضروری است.
*  علائم زنبور گزیدگی معمولاً در عرض چند ساعت ناپدید می شود.
*  اگر فرد زنبورگزیده مشكل تنفسی داشت و یا تورم شدید وسریع در محل گزش بروز كرد ، باید به پزشك مراجعه نماید.
*  زنبورها و زنبورهای سرخ بطور مكرر نیش می زنند و محل گزش آنها به سادگی عفونی می شود.
*  چنانچه گزش زنبور در نقاط مختلف و آن هم در ناحیه گردن و سر بروز نماید ، جدی تر است و می تواند تهدید كننده زندگی باشد.
  *كودك زنبور گزیده را برای چند روز از نظر تشدید درد یا باقی ماندن تورم یا علائم شبیه آنفولانزا و یا تب تحت نظر قرار دهید و در صورت بروز این علائم سریعاً به پزشك مراجعه نمائید.
*  به طور كلی كودك باید از دست زدن به جانوران گزنده خودداری نماید.
*  از پوشیدن لباس‌هایی با رنگ روشن در كودكان و استفاده از عطرهای تند در مناطقی كه حشرات زیادی دارند ، جدا خودداری كنید؛ زیرا تمام این موارد باعث جذب زنبور‌ها می‌شود.
*  روی محل زنبور گزیدگی كمپرس سرد یا كیسه محتوی یخ قرار دهید و به طور متوالی هر 15 دقیقه یكبار كیسه یخ را از روی پوست بردارید. از قراردادن مستقیم یخ روی پوست اجتناب نمائید و از گرم كردن موضع بپرهیزید.

حشره دراكولا یا بند نه نیش می زنند و نه گاز می گیرند بلكه تركیبات سمی و محركی ترشح می كند كه باعث ایجاد زخمهای پوستی و چشمی می شود.
*  سم حشره دراکولا یا بند باعث ایجاد صدمات بافتی ، زخم و تاول می شود. علائم به صورت قرمز شدن موضعی ، جوشهای كوچك همراه با خارش و در انتها ورقه ورقه شدن و پوسته پوسته شدن پوست می باشد.
*  درمان قطعی برای سم حشره دراکولا یا بند وجود ندارد و عارضه بعد از مدتی خود به خود خوب می شود.
*  له شدن حشره دراکولا یا بند روی پوست و یا خاراندن پوست سبب انتشار سم و تشدید زخمهای روی پوست خواهد شد.
*  برای تخفیف عارضه پوستی سم حشره دراکولا ، می توان در ساعات ابتدایی ، با آب و صابون معمولی محل عارضه را شستشو داد و با تمیز نگه داشتن محل عارضه می توان از بروز مشكلات ثانویه ازجمله عفونتهای باكتریایی جلوگیری كرد همچنین هرچه پوست مرطوبتر باشد شدت عارضه بیشتر است.
* به طور تجربی استعمال الكل سفید بر روی موضع آلوده به سم حشره دراکولا یا بند می تواند در كاهش علایم موثر باشد.
*  با رعایت چند نكته ساده می‌توانیم از كودكان خودرا در برابر گزش حشرات محافظت كنیم.
*  برای پیشگیری از گزش حشرات می توان علاوه بر نصب توری به پنجره‌ها ، پوشیدن لباس‌های محافظت‌كننده و آستین بلند در محیطهای باز غیر شهری ، از پشه بند و مواد حشره کش در شب استفاده نمود.
*  نگهداری حیوانات خانگی باعث تجمع بیشتر حشرات می‌شود. بنابراین لازم است نگهداری حیوانات اهلی توام با رعایت بهداشت باشد.
*  اگر در محل زندگی درختان زیادی وجود دارد باید برای پنجره‌های خانه از توری استفاده شود و در پارك‌‌ها از آویختن لباس‌ها روی درخت خودداری شود.

دکتر سهیلا خزاعی ، فوق تخصص بیماریهای عفونی اطفال