شرح بيماري
اختلال تنش‌زاي پس از حادثه (PTSD) نوعي اضطراب در افرادي كه حادثه‌اي را كه براي اكثر مردم بسيار آزارنده و مضطرب كننده است تجربه كرده‌اند. اين حوادث (بلاياي طبيعي، قتل، هتك حرمت، جنگ، زنداني شدن، شكنجه، تصادفات) در همه افراد يك استرس رواني ايجاد مي‌كنند ولي برخي افراد پس از آن سير طبيعي بهبود را طي نمي‌كنند. مشخصه اختلال تنش‌زاي پس از حادثه اين اختلال عبارتست از يادآوري مداوم حادثه و بروز علايم مربوط به آن. اين علايم ممكن است درست پس از حادثه شروع شده يا چند ماه بعد بروز كند.
علايم شايع
- يادآوري مكرر، غيرقابل اجتناب و آزارنده حادثه
- ديدن خواب‌هاي مكرر مرتبط با حادثه
- احساس رخداد دوباره حادثه (مجسم شدن تصاوير حادثه)
- اضطراب مزمن
- بي‌خوابي
- اختلال در تمركز
- اختلال حافظه
- احساس منزوي شدن از ديگران
- كاهش علاقه به فعاليت در زمان ابتلا به اين بيماري هاي معمول
- واكنش‌هاي ترس نسبت به موقعيت‌ها يا اجتناب از فعاليت در زمان ابتلا به اين بيماري هايي كه باعث يادآوري حادثه مي‌گردند.
- آثار رواني (تحريك‌پذيري، بي‌قراري، هراسان بودن، بروز رفتارهاي ناگهاني به صورت انفجاري، ركود احساسات، احساس زجرآور مقصر بودن)
علل
- مواجهه با يك حادثه وخيم. به نظر مي‌رسد تركيبي از عوامل زير باعث ايجاد اين اختلال شوند:
- ناگهاني و غيرمنتظره بودن حادثه
- خونين و بي‌رحمانه بودن حادثه
- استرس طولاني‌تر و مزمن در طي حادثه
- قدرت و ضعف رواني و سرشتي قرباني حادثه
- آسيب‌هاي جسمي (به خصوص آسيب سر)
- نوع حمايت اجتماعي و ميزان دسترسي به آن
عوامل تشديد كننده بيماري
- سابقه بي‌توجهي به فرد يا شرايط بد خانوادگي در كودكي
- سوء رفتار با فرد در كودكي
- وجود والدين الكلي
- سطح سواد پايين
پيشگيري
مداخله فوري بلافاصله پس از حوادث غيرمترقبه ممكن است از ايجاد اين اختلال جلوگيري كند.
عواقب مورد انتظار
در برخي بيماران، علايم خودبه‌خود پس از 6 ماه برطرف مي‌شوند؛ درمان در بعضي بيماران ممكن است كمك كننده باشد؛ در ساير بيماران اين اختلال ممكن است سيري مزمن براي ماه‌ها يا سال‌ها داشته باشد.
عوارض احتمالي
- اختلال تنش‌زاي پس از حادثه از نوع مزمن كه مي‌تواند به از دست دادن شغل، اختلالات خانوادگي و ناتواني منجر شود.
- آسيب زدن به خود در طي تجسم دوباره حادثه
- وابستگي به داروها و الكل
- خودكشي
درمان
اصول كلي
- اخذ سابقه طبي و معاينه فيزيكي توسط يك پزشك
- براي رد كردن اختلالات مغزي آزمون‌هاي آزمايشگاهي و طبي ضروري است.
- مشاوره روانشناختي جهت درمان توصيه مي‌شود.
- پيمان بستن بيمار با خود جهت مقابله با مشكل
- آموختن روش‌هاي آسوده‌سازي. اين روش‌ها به ويژه براي كمك به رفع مشكلات خواب مفيدند.
- گروه‌هاي حمايتي بسيار مؤثر بوده و در مراكز نظامي و مراكز بحران‌هاي اجتماعي در دسترس‌اند.
داروها
پزشك ممكن است براي دوره‌هاي كوتاه داروهاي ضداضطراب يا ضد افسردگي تجويز كند. داروي اختصاصي براي درمان اين اختلال وجود ندارد.
فعاليت در زمان ابتلا به اين بيماري
محدوديتي وجود ندارد. يك برنامه ورزشي معمول در تسكين برخي تنش‌ها سودمند است.
رژيم غذايي
رژيم خاصي نياز نيست.
در چه شرايطي بايد به پزشك مراجعه نمود؟
- اگر شما يا يكي از اعضاي خانواده‌تان داراي علايم اختلال تنش‌زاي پس از حادثه باشيد.
- اگر علايم پس از شروع درمان بهبود نيافته يا بدتر شوند.
- اگر دچار علايم جديد و غيرقابل توجيه شده ايد/ داروهاي تجويزي ممكن است با عوارض جانبي همراه باشند.
