اختلال دو قطبی گاهی اوقات مانیک- دپرسیو (شیدایی- افسردگی) نیز خوانده می شود، وضعیت آشفته ای است که باعث تغییرات افراطی در خلق می شود.

همانند سوار شدن در یک ترن هوایی با حرکت آهسته، بیماران ممکن است هفته ها احساس کنند که در بالاترین نقطه دنیا قرار دارند، قبل از اینکه در قعر افسردگی فرو روند.

طول مدت هریک از افت وخیزهای خلقی در افراد مختلف متفاوت می باشد. میزان شیوع آن در بزرگسالان آمریکایی سالانه 2% می باشد.

نشانه های مرحله افسردگی
در صورتیکه فرد مبتلا به اختلال دو قطبی تحت درمان قرار نگیرد، ممکن است دوره های شدید افسردگی را تجربه کند. نشانه ها شامل غمگینی، اضطراب، بی انرژی بودن، نا امیدی و مشکلات در تمرکز می باشد. بیماران ممکن است علاقه خود را به فعالیتهایی که قبلا لذت بخش بوده اند، از دست بدهند. ممکن است کاهش یا افزایش وزن، کم خوابی یا پر خوابی داشته باشند و به خود کشی فکر کنند.

 

نشانه های مرحله شیدایی
در طی مرحله شیدایی بیماران تمایل دارند که احساس سرخوشی داشته باشند و ممکن است بر این اعتقاد باشند که از انجام هر کاری بر می آیند. این مرحله می تواند به عزت نفس بیش از حد بالا، بیقراری، کاهش نیاز به خواب، پر حرف شدن، حواس پرت شدن و داشتن افکار رقابتی منجر شود. رفتارهای تکانشی و بی پروایی همچون ولگردی کردن،رفتارهای جنسی بی ملاحظه، با سرعت رانندگی کردن و سوء مصرف دارو، به طور معمول مشاهده می شوند. در این مبتلایان تقریباً هر روز هفته، بیشتر از سه نشانه از موارد ذکر شده بروز می کند.

 

دو قطبی I در مقایسه با دو قطبی II
افراد مبتلا به اختلال دو قطبی دوره های شیدایی یا دوره های مختلط را تجربه می کنند و اغلب یک دوره یا بیشتر از یک دوره افسردگی را نشان می دهند. در صورتیکه در افراد مبتلا به دو قطبی II دوره های افسردگی اساسی به همراه نوع خفیف تر شیدایی تظاهر می کند؛ این افراد شرایطی را تجربه می کنند که شدت کمتری از شیدایی داشته یا مدتی کمتر از یک هفته طول می کشد، این حالت را هیپومانیا گویند. این بیماران ممکن است بسیار جذاب و شوخ طبع به نظر برسند. حتی اگر دوستان و افراد خانواده نوسان خلق را در آنها تشخیص دهند، بهرحال (شیدایی خفیف) هیپومانیا ممکن است به شیدایی یا افسردگی منجر شود. ممکن است احساس و عملکرد خوبی از خود نشان دهند.                      

دوره مختلط

افرادیکه در دوره مختلط می باشند، افسردگی و شیدایی را به طور همزمان تجربه می کنند. این وضعیت به رفتارهای غیر قابل پیش بینی مثل اینکه زمانیکه فعالیت لذت بخشی را انجام می دهید یا احساس پر انرژی بودن می کنید احساس غمگینی داشته باشید، منجر شود. این وضعیت در افرادیکه در سنین جوانی به خصوص نوجوانی مبتلا به اختلال دو قطبی می شوند، بسیار رایج است. البته برخی احتمالات حاکی از اینست که 70% بیماران دو قطبی دوره های مختلط را تجربه می کنند.

 عوامل مسبب اختلال دو قطبی
پزشکان دربارۀ علت اصلی و دقیق اختلال دو قطبی اطمینان ندارند. نظریه برجسته در این زمینۀ حاکی از اینست که مواد شیمیایی مغز به طور نابهنجاری نوسان دارند. زمانیکه سطح مواد شیمیایی به خصوصی خیلی بالا می رود، بیمار در فاز شیدایی قرار می گیرد و زمانیکه سطح آن افت شدیدی دارد، ممکن است منجر به افسردگی در فرد شود.

 

اختلال دو قطبی: چه کسانی در خطر ابتلا به آن هستند؟
میزان بروز در زنان و مردان مساوی است و اغلب (در دوره سنی 15 تا 30 سال) نشانگان دو قطبی بروز می کند. اگرچه پزشکان درباره علت داشتن این اختلال اطمینان قطعی ندارند، با این حال امکان ابتلا در کسانیکه وابستگان درجۀ 1 مبتلا داشته اند، بیشتر است. رویدادهای استرس آور، سوء مصرف مواد و یا دیگر عوامل ناشناخته ممکن است چرخۀ بالا و پایین را در افراد مبتلا تعیین کنید.

 

اختلال دو قطبی و زندگی روزانه
اختلال دو قطبی می تواند در خانه و محل کار اهداف شما را مختل کند. در یک تحقیق میدانی مشخص شد که 88% بیماران اظهار داشته اند که این بیماری خسارتها و ضایعاتی را به شغل آنها وارد کرده است. نوسانات غیر قابل پیش بینی خلقی می تواندبین بیماران و همکارانشان یا افراد مورد علاقه آنها جدایی انداخته و باعث ایجاد مشکلات شود. بویژه، زمانیکه بیمار در دوره شیدایی است ممکن است موجب هراس دوستان و خانواده اش شود. افراد مبتلا به اختلال دو قطبی در خطر ابتلا به اختلالات اضطرابی نیز می باشند.

 

اختلال دو قطبی و خود کشی
افراد مبتلا به اختلال دو قطبی 10 تا 20 برایر بیشتر از افراد عادی احتمال اقدام به خودکشی دارند. علائم هشدار دهند شامل صحبت درباره خودکشی، اقدام به رفتارهای پرخطری که ممکن است به مرگ منجر شوند، می باشد. در صورتیکه این علائم را مشاهده کردید با اورژانس اجتماعی خط 123 تماس بگیرید و یا اگر خودتان برنامه ای برای خودکشی دارید، سریعاً به اورژانس مراجعه نمایید.

 تشخیص اختلال دو قطبی
حذف کردن عوامل احتمالی دیگری که موجب اختلال دو قطبی می شوند یکی از گامهای تعیین کننده در تشخیص این اختلال می باشد. این احتمالات ممکن است شامل عفونت مغزی و یا دیگر اختلالات عصب شناختی، سوء مصرف مواد مخدر، مشکلات تیروئید، ایدز، اختلال پیش فعالی نقص توجه، عوارض جانبی مصرف داروهای خاص یا دیگر اختلالات روانپزشکی باشد. هیچ گونه تست آزمایشگاهی برای تشخیص اختلال دو قطبی وجود ندارد. روانپزشکان معمولاً بر اساس تاریخچه دقیق و ارزیابی خلق بیمار و دیگر علائم و نشانه ها این اختلال را تشخیص می دهند.

دارو درمانی اختلال دو قطبی

دارو درمانی کلید کمک به مبتلایان به اختلال مذکور می باشد. داروهای تثبیت کننده خلق چرخه افت و خیزهای خلقی را متعادل تر می کنند. داروهای ضد روان پریشی و ضد تشنجی نیز ممکن است تجویز شوند. داروهای نگهدارنده به منظور اجتناب از عود مجدد در فاصله میان شیدایی و افسردگی حاد تجویز می شوند.

گفتار درمانی اختلال دو قطبی
گفتار درمانی به بیماران کمک می کند تا بتوانند دارو درمانی را ادامه دهند و با اثرات این اختلال بر کار و زندگی خانوادگی خویش مقابله کنند. درمان شناختی رفتاری بر روی ایجاد تغییر در افکار و رفتارهایی که همراه نوسانات خلقی بروز می کنند، کار می کند. درمان میان فردی اساس این اختلال را در روابط بین فردی می بینید و سعی در بهبود آن دارد. درمان ریتم اجتماعی به بیماران در پیشرفت و نگهداری امور روزمره زندگی کمک می کند.

نکاتی درباره زندگی افراد مبتلا به اختلال دو قطبی
نخستین چیزی که به افراد دو قطبی کمک می کند، برنامه روزانه منسجم و مشخص است. امور روزانه باید شامل، خواب کافی، غذای منظم و ورزش باشد. مصرف الکل و مواد روان گردان می توانند موجب بدتر شدن علائم شوند، لذا باید از مصرف آنهاخودداری شود. لازم است که بیماران نشانه های هشدار دهندۀ آغاز چرخه شیدایی یا افسردگی را بشناسید و زمانیکه در معرض شروع اختلال قرار گرفتند قبل از اینکه وضعیت آنها غیر قابل کنترل شود، به منظور دریافت کمک اقدام کنند.

درمان شوک الکتریکی
درمان شوک الکتریکی به برخی از بیماران مبتلا به اختلال دو قطبی کمک می کند. در درمان شوک الکتریکی جریان الکتریکی به منظور ایجاد حمله ای در مغز مورد استفاده قرار می گیرد. این درمان یکی از سریع ترین روشها برای تسکین علائم شدید می باشد. معمولاً درمان شوک الکتریکی از آخرین روشهای درمان مورد استفاده می باشد و زمانیکه بیمار به دارو درمانی و روان درمانی پاسخ نمی دهند، این درمان به کار برده می شود.

 

آموزش دوستان و خانواده
در ابتدا ممکن است دوستان و خانواده فرد، اختلال دو قطبی را درک نکنند. آنها ممکن است با هر دوره افسردگی نا امید شده و در وضعیتهای شیدایی نیز وحشت کنند. اگر بیماران بیماری و چگونگی تاثیر آن را برای اطرافیان خویش توضیح دهند، آنها بهتر می توانند با بیماران همدردی کنند. برخورداری از یک نظام حمایتی مستحکم به افراد مبتلا به اختلال دوقطبی کمک می کند که کمتر احساس انزوا داشته باشند و برای مدیریت کردن شرایط و وضعیت خویش از انگیزه بالاتری نیز برخوردار شوند.

زمانیکه فردی نیاز به کمک دارد
بسیاری از افراد مبتلا نمی دانند که مشکلی دارند و یا اینکه از دریافت کمک اجتناب می کنند. اگر شما نگران یکی از اعضاء خانواده یا دوستی هستید، در اینجا نکاتی را برای باز کردن صحبت در این باره ذکر کرده ایم. متذکر شوید که میلیونها فرد مبتلا به اختلال دو قطبی وجود دارد و این مشکلات یک بیماری قابل درمان است و نقص و مشکلی در شخصیت فرد نمی باشد. دلیل پزشکی برای این نوسانات شدید خلقی وجود دارد و درمانهای موثری نیز در دسترس می باشد.

مهدیه گنجه - مجله پزشکی مادر
منبع: webmd.com