اوتیسم یک اختلال فراگیر رشد می باشد؛ اختلالات فراگیر رشد، گروهی از بیماری ها هستند که شامل تاخیرات در رشد بسیاری از مهارت های اساسی، به ویژه توانایی اجتماعی شدن و یا برقراری ارتباط با دیگران می باشند.

کودکان دارای اوتیسم و اختلالات مرتبط با آن، اغلب اوقات هنگام فکر کردن گیج می شوند و عموما در شناخت دنیای اطراف خویش دچار مشکل هستند.

علاوه بر مشکلات در روابط متقابل اجتماعی، تخیل و ارتباطات، کودکان مبتلا به درخودماندگی دارای طیف علایق محدودی می باشند.بسیاری از کودکان مبتلا به اوتیسم (حدود 75%) عقب ماندگی ذهنی نیز دارند. در بسیاری از موارد، این کودکان در برقراری پیوند عاطفی با والدین و افراد نزدیک خانواده ناتوان هستند.

نشانگان اوتیسم چیست؟

علائم اوتیسم به طور معمول در کودکان زیر 3 سال بروز می کند و تا پایان عمر ادامه می یابد. کودکان اوتیستیک طیف گسترده ای از علائم را نشان می دهند و شدت علائم نیز ممکن است از ضعیف تا شدید متفاوت باشد. علائم کلی که ممکن است تا حدودی در کودکان اوتیستیک بروز کنند، شامل موارد زیر می باشند:

- مشکلات در ارتباط کلامی، از جمله مشکلاتی در استفاده و فهم زبان.

- ناتوانی در مشارکت کردن در مکالمات، حتی زمانیکه کودک توانایی صحبت کردن دارد.

- مشکلات در روابط غیر کلامی، از جمله حالت های چهره و حرکات بدنی.

- مشکلات در روابط متقابل اجتماعی، از جمله روابط با دیگران و محیط اطراف فرد.

- ناتوانی در دوست یابی و ترجیح بازی های انفرادی.

- روشهای غیر معمول بازی کردن با اسباب بازی و دیگر وسایل، برای مثال، ردیف کردن آنها به طریقی خاص.

- عدم تخیل.

- مشکلات در تطابق و سازگاری با تغییرات محیط های آشنا و برنامه های عادی روزمره یا پافشاری بی دلیل بر دنبال کردن جزئیات برنامه های روزانه.

- حرکات جسمی یا الگوهای رفتاری تکرار شونده، همچون تکان دادن دست (بالا و پایین بردن دست ها)، چرخاندن دست ها و کوبیدن سر.

- تمایل شدید به اجسام غیر معمول یا اجزاء اجسام.

- افرادیکه شکل خاصی از اوتیسم را دارند، ساوانتیسم (Savantism) نامیده می شوند، این افراد مهارت های استثنایی در حوزه های خاصی همچون موسیقی، هنر و اعداد را دارا می باشند. افراد دارای ساوانتیسم قادرند بدون یادگیری و تمرین این مهارت ها را اجرا کنند.

علائم هشدار دهنده خطر ابتلا به اوتیسم در کودکان چیست؟

هر کودکی آهنگ رشد بخصوصی دارد، برخی کودکان از دیگران سریعتر می باشند؛ با این حال در صورتیکه موارد زیر را مشاهدهمی کنید، احتمال ابتلا به اوتیسم باید مورد بررسی قرار گیرد:

- کودک شما در 12 ماهگی قان وقون و بق بقو نمی کند.

- کودک شما در 12 ماهگی حرکات چهره نشان نمی دهند.

- کودک شما در 16 ماهگی کلمات ساده را نمی گوید.

- کودک شما در 24 ماهگی عبارات دو کلمه ای خودش را نمی گوید. (تکرار چیزی که دیگران می گویند در نظر گرفته نمی شود.)

- کودک شما در هر سنی هرگونه زبان و یا مهارت اجتماعی را از دست داده است.

چه عواملی باعث اوتیسم می شوند؟

دلیل قطعی اوتیسم شناخته نشده است، اما محققان به چند عامل احتمالی از جمله وراثت، انواع خاصی از عفونت و مشکلات هنگام تولد اشاره کرده اند. مطالعات اخیر حاکی از آن است که برخی افراد زمینه وراثتی نسبت به اوتیسم دارند و این بدین معنی است که استعداد رشد این شرایط در کودکان توسط والدین به آنها منتقل شده است. محققان در پی یافتن سرنخ هایی هستند درباره اینکه کدام ژن ها موجب بالا رفتن میزان آسیب پذیری در افراد می شوند. در برخی کودکان، عوامل محیطی ممکن است نقش داشته باشند. مطالعات انجام شده بر روی برخی افراد اوتیستیک نابهنجاری هایی را در برخی نواحی مغز شناسایی کرده اند که براساس این یافته ها به نظر می رسد که اوتیسم از آشفتگی رشد اولیه مغز زمانیکه نوزاد هنوز در رحم مادر است، ناشی می شود.

نظریه های دیگری درباره اوتیسم عبارتند از:

- سیستم ایمنی بدن ممکن است اشتباهاً آنتی بادی هایی را تولید کند که به سلول های مغزی حمله می کنند و باعث اوتیسم در کودکان می شوند.

- نابهنجاری های ساختار مغزی موجب رفتارهای اوتیستیک می شود.

- در کودکان اوتیستیک زمان رشد مغز نابهنجار می باشد. در ابتدای کودکی، مغز افراد اوتیستیک سریعتر و بزرگتر از کودکان نرمال است و با گذشت زمان و هنگامیکه مغز کودکان نرمال بزرگتر و سازمان یافته تر می شود، مغز کودکان مبتلا به اوتیسم رشد آهسته تری دارد.

آیا ممکن است واکسیناسیون دوران کودکی موجب اوتیسم شود؟

تا این تاریخ هیچ گونه مدرک متقاعد کننده ای مبنی بر ایجاد اوتیسم یا هرگونه اختلال رفتاری بر اثر واکسیناسیون در دست نمی باشد. مادران برخی کودکان مبتلا، ارتباط مشکوکی بین واکسن سرخک، اوریون و سرخجه(MMR)و اوتیسم را پیشنهادکرده اند. علائم اوتیسم زمانیکه کودک دارای تاخیر در صحبت کردن (پس از یک سالگی) می باشد، توسط والدین گزارش می شود. واکسن سرخک، اوریون و سرخجه در فاصله 12 تا 15 ماهگی کودک به وی تزریق می شود. بنابراین، موارد مبتلا به اوتیسم که چند هفته پس از واکسیناسیون سرخک، اوریون و سرخجه بروز می کنند،احتمال وجود ارتباط میان واکسیناسیون و ابتلا به اوتیسم را به سادگی رد می کنند.

میزان شیوع اوتیسم چقدر است؟

اوتیسم به طور تقریبی 10 تا 20 نفر از هر 10000 نفر را تحت تاثیر قرار می دهد. میزان بروز این اختلال در پسران حدوداً 4 برابر دختران می باشد.

اوتیسم چگونه تشخیص داده می شود؟

در صورتیکه علائم اوتیسم وجود داشته باشند، پزشک ارزیابی خویش را با تکمیل معاینات جسمی و کسب اطلاعاتی در زمینه تاریخچه پزشکی فرد آغاز می کند. اگرچه هیچ گونه تست آزمایشگاهی در زمینه تشخیص اوتیسم وجود ندارد، پزشکان ممکن است تست های متفاوتی همچون اشعه ایکس و تست های خون را به منظور بررسی علت پزشکی احتمالی برای اختلال مذکور، مورد استفاده قرار دهند. در صورتیکه هیچ گونه اختلال جسمی پیدا نشود، کودک ممکن است به متخصصی در زمینه اختلالات رشدی کودکان همچون روانپزشک یا روانشناس کودک و نوجوان، متخصص اعصاب کودکان، پزشک متخصص رشد کودکان یا دیگر متخصصان سلامت که اختصاصاً در زمینه تشخیص و درمان اوتیسم آموزش دیده اند، ارجاع شوند. پزشک مربوطه تشخیص خود را برمبنای مرحله رشد کودک و مشاهدات وی از گفتار و رفتار کودک از جمله بازی کردن وی و توانایی اجتماعی شدن و برقراری ارتباط با دیگران قرار می دهد. اغلب اوقات پزشکان از طریق والدین، معلمان و دیگر بزرگسالانی که با علائم کودک آشنایی دارند، اطلاعات مورد نظرشان را کسب می کنند.

انواع دیگر اوتیسم عبارتند از:

- اختلال اوتیستیک

- سندرم آسپرگر

- سندرم ترنر

- اختلال فروپاشنده کودکی (سندرم هلر)

- اختلالات فراگیر رشد

اوتیسم چگونه درمان می شود؟

هم اکنون درمانی برای اوتیسم وجود ندارد، اما معالجات و مداخلات انجام شده به منظور ایجاد رشد نسبتاً عادی در کودکان و کاهش رفتارهای نامطلوب به کار برده می شوند. کودکان اوتیستیک عموما در محیط هایی که شدیداً ساختار یافته هستند و از دستورالعمل های روزانه استفاده می کنند، وضعیت بهتری دارند. درمان اوتیسم ممکن است ترکیبی از موارد زیر را شامل شود:

آموزش و پرورش استثنایی: آموزش و پرورشی که به منظور ارائه خدمات و آموزش خاص بر طبق نیازهای کودکان سازمان یافته باشد.

تغییر رفتار:این روششامل راهکارهایی برای حمایت از رفتارهای مثبت و کاهش دادن رفتارهای مشکل زای کودکان می باشد.

گفتار درمانی، درمان جسمی و کار درمانی: این درمان ها به منظور افزایش توانایی های کارکردی کودکان طراحی شده اند.

دارو درمانی: تاکنون دارویی که اوتیسم را درمان کند، یافت نشده است، با وجود این دارو درمانی ممکن است به منظور درمان علائم خاصی همچون اضطراب، بیش فعالی و رفتارهایی که ممکن است منجر به جراحت شوند، مورد استفاده قرار گیرند.

در سال 2001، تحقیقی اساسی نشان داد که درمان جدید و نوید بخش سکرتین (Secretin) که هورمون گوارشی است، اوتیسم را درمان نمی کند.

دورنمای افراد اوتیستیک چگونه است؟

دورنمای افراد اوتیستیک براساس شدت علائم، سنی که درمان آغاز شده است و امکان در دسترس بودن منابع حمایتی برای کودک در تغییر می باشد. در بسیاری از کودکان پس از مداخلات و یا بزرگ شدن علائم بهبود می یابند. برخی از افراد اوتیستیک قادرند زندگی نرمال یا تا حدی نرمال داشته باشند. به هر حال، در بسیاری از کودکان مبتلا مهارت های عملکردی و ارتباطی رشد کافی نداشته و به همین دلیل نمی توانند همچون بزرگسالان به طور مستقل زندگی کنند. در کودکانی که از هوش بالاتری برخوردارند، آینده بهتری وجود دارد، چرا که به واسطه هوش بالا قادرند با استفاده از زبان با دیگران ارتباط برقرار کنند.

محققان اوتیسم در حال انجام چه کاری هستند؟

موسسه ملی اختلالات و آسیب های عصب شناختی، بخشی از موسسه های ملی سلامت می باشد و هم اکنون، در حال بررسی نابهنجاری های مغزی هستند که ممکن است موجب اوتیسم شوند و بدنبال ژن هایی می گردند که ممکن است خطر ابتلا به اوتیسم را افزایش دهند. محققان همچنین در حال بررسی نشانه های زیست شناختی هنگام تولد می باشند تا بتوانند خطر ابتلا به اوتیسم را در کودکان شناسایی کنند. دیگر مطالعات انجام شده در حال بررسی چگونه رشد و کارکرد بخش های مختلف مغز و نحوه ارتباط آنها با یکدیگرمی باشند و اینکه چگونه تغییر در این روابط ممکن است به نشانه ها و علائم اوتیسم منجر شود. پژوهشگران امیدوارند که این مطالعات سرنخ های تازه ای را در ارتباط با چگونگی ایجاد اوتیسم و چگونگی تاثیر نابهنجاری های مغزی بر رفتار فراهم آورد.

آیا می توان از بروز اوتیسم پیشگیری کرد؟

اوتیسم را نمی توان پیشگیری یا درمان کرد. به هر حال تشخیص اولیه و مداخلات درمانی نقش بسیار بحرانی و مهمی دارد و در بهترین حالت، ممکن است به کودک اوتیستیک کمک کنند تا بتواند صحبت کند، توانایی یادگیری و کارایی داشته باشد. بدین منظور کودکان باید به طور منظم تحت نظر پزشک متخصص اطفال باشند تا هرگونه علامتی از اوتیسم سریعاً تشخیص داده شود. چرا که هرچه درمان زودتر شروع شود، بهبودی بیشتری رخ خواهد داد.

مهدیه گنجه، کارشناس ارشد روانشناسی – مجله پزشکی مادر
منبع:
webmd.com