آیا هر روز بیشتر از قبل، احساس خستگی و کسالت می کنید. آیا در تمركز و فعالیتهای مغزی خود با مشکل روبه رو شده اید؟ افزایش وزن ، احساس لرزش یا ریزش مو پیدا کرده اید؟ و یا در مورد شما عوارض دیگری دیده می شود . ممکن است ، بی قراری، تعرق زیاد بدن و اضطراب، گریبان گیر شما شده است. غده تیروئید، در تمامی این عوارض می تواند نقش داشته باشد. این غده، تنظیم کننده تمامی بخش های بدن است و گاهی اوقات ، دچار اختلال در عملکرد می شود؛ مخصوصاً در خانم ها. انجام درمان مناسب و به موقع منجر به بهبود وضعیت بدن و جلوگیری از مشکلات و بیماری های جدی تر می گردد.

 

تیروئید چیست؟

تیروئید غده ای پروانه ای شکل در اطراف گردن است . با ترشح هورمون هایی برای کنترل سرعت متابولیسم بدن، انرژی را به سلول های بدن منتقل می کند.
بیماری تیروئید، می تواند با تغییر در میزان ترشح هورمون ها ، باعث کاهش یا افزایش سوخت و ساز بدن شود. زمانی که میزان هورمون ها به شدت کاهش یا افزایش پیدا کند، علائم و مشکلات متفاوتی را در بدن ایجاد خواهد کرد.

 

افزایش یا کاهش وزن بدن

تغییر در وزن بدن، بدون هیچگونه علت خاصی، شایع ترین نشانه بدکاری غده تیروئید است. افزایش وزن بدن ، بدلیل کاهش میزان ترشح هورمون هاست که به این وضعیت hypothyroidism یا کم کاری تیروئید می گویند. در مقابل اگر تیروئید بیش از حد نیاز بدن، هورمون ترشح کند، باعث کاهش وزن شده و به این حالت hyperthyroidism یا پرکاری تیروئید می گویند. کم کاری تیروئید در میان افراد بسیار شایع تر است.

 

ورم در اطراف گردن

ورم و بزرگ شدن ناحیه اطراف گردن، بیانگرکارکرد نادرست غده تیروئید است. گواتر، یک بیماری است که هم در اثر پرکاری و هم در اثر کم کاری تیروئید، بوجود می آید. گاهی تورم اطراف گردن ، ناشی از سرطان تیروئید یا ایجاد غدد سرطانی یا توده هایی هستند که داخل غده تیروئید، رشد می کنند و ربطی به کارکرد خود تیروئید ندارند.

 

تپش قلب یا تغییر در ضربان قلب

هورمون های تیروئید بر تمام اعضای بدن، حتی بر سرعت تپش قلب، تاثیر می گذارند. کسانی که دچار کم کاری تیروئید می شوند ، متوجه کاهش ضربان قلب می شوند. در مقابل پرکاری تیروئید، منجر به افزایش ضربان قلب می شود؛ همچنین فشار خون را بالا برده و فرد احساس تپش قلب می کند.

 

تغییر در انرژی و حالات شخص

اختلال در کارکرد تیروئید، به شکل قابل توجهی سطح توانایی و حالات روحی فرد را، تغییر می دهد. با کم کاری تیروئید ، فرد احساس کسالت، خستگی و افسردگی می کند. با پرکاری تیروئید علائمی همچون اضطراب، مشکلات خواب، بی قراری، و تحریک پذیری در فرد ظاهر می شود.

 

ریزش مو

ریزش مو، نشانه دیگری از عدم تعادل هورمون های تیروئید در بدن است. هر دو نوع پر کاری و کم کاری تیروئید، منجر به ریزش مو می شود. در اکثر مواقع با درمان اختلالات هورمونی، موهای ریخته شده دوباره رویش پیدا می کنند.

 

احساس سرما یا گرمای زیاد

اختلال در کار تیروئید ، توانایی بدن در تنظیم دما را از بین می برد. افرادی با علائم کم کاری تیروئید احساس سرما بیش از حد معمول کرده و افراد پرکار تیروئید تاثیری کاملاً برعکس یعنی احساس گرما و تعرق بیش از حد دارند.

 

سایر علائم کم کاری تیروئید

کم کاری تیروئید با نشانه های دیگری از جمله موارد زیر، نمود پیدا می کند:

- خشکی پوست و شکنندگی ناخن ها

- احساس کرخی و سوزن سوزن شدن دست ها

- یبوست

- قاعدگی نامنظم

 

سایر علائم پرکاری تیروئید

پرکاری تیروئید علاوه بر مطالب ارائه شده ، شامل علائم زیر است:

- ضعف عضلات و لرزش دست

- مشکلات بینایی

- اسهال

- قاعدگی نامنظم

 

یائسگی  یا اختلال ناشی از کارکرد نادرست تیروئید

همانطور که گفته شد، کارایی نادرست غده تیروئید، می تواند منجر به نامنظم شدن دوره قاعدگی شود. ممکن است این نامنظمی، با شروع دوره یائسگی، اشتباه شود. با انجام یک آزمایش خون ساده، می توان تشخیص داد که این بی نظمی ، مربوط به تیروئید است یا شروع یائسگی یا هر دوی آنها.

 

چه کسانی باید آزمایش شوند؟

بر اساس اعلام انجمن تیروئید آمریکا، همه افراد از سن 35 سالگی به بعد باید هر 5 سال یکبار آزمایش تیروئید بدهند. برای افراد با احتمال ریسک بالاتر لازم است این فاصله کمتر شود. کم کاری تیروئید بیشتر در زنان بالای 60 سال شایع است.اما در خصوص پرکاری تیروئید، هم در زنان و هم در مردان بالای 60 سال، احتمال ابتلا زیاد است. سابقه خانوادگی بیماری، احتمال ابتلا را بالا می برد.

 

آزمایش تورم گردن

با دقت در آینه و تست خود می توان بزرگ شدن تیروئید را تشخیص داده و به موقع به پزشک مراجعه کرد. برای این آزمایش باید سر خود را به عقب و بالا نگه دارید. یک لیوان آب بنوشید و زمانی که آب را فرو می دهید، ورم را در زیر سیب آدم و بالای استخوان ترقوه مشاهده می کنید. این آزمایش را چند مرتبه تکرار کرده و نتایج را بررسی کنید. در صورت مشاهده هرگونه ورم و بالا آمدگی فوراً به پزشک مراجعه کنید.

 

تشخیص اختلالات تیروئید

درصورتی که پزشک شما به تیروئید مشکوک بود، با انجام یک آزمایش ساده خون، می تواند به یقین برسد. در آزمایش، میزان TSH هورمون محرک تیروئید، سنجیده می شود. TSH یکی از اصلی ترین هورمون هایی است که کار غده تیروئید را، تنظیم می کند. اگر میزان TSH بالا بود، معمولاً به این معنی است که غده تیروئید شما ،کم کار است. اگر میزان TSH  پایین بود، یعنی فعالیت غده تیروئید بالا و پر کار است. البته پزشکان با انجام آزمایش، سایر هورمون های تیروئید را نیز، در خون بررسی می کنند. گاهی مواقع برای کسب اطلاعات دقیق تر، انجام تصویر برداری و نمونه گیری از غده تیروئید توسط پزشک درخواست می شود.

 

بیماری هاشیموتو

از علل شایع کم کاری تیروئید، بیماری هاشیموتو است. در این بیماری، سیستم ایمنی بدن به غده تیروئید حمله می کند و باعث آسیب آن و در نتیجه عدم ترشح هورمون به میزان کافی می شود. این بیماری به شکل وراثتی در خانواده ها دیده می شود.

 

سایر علل کم کاری تیروئید

گاهی اوقات کم کاری تیروئید، نتیجه ترشحات غده هیپوفیز است که در مغز قرار دارد. این غده تولید کننده هورمون محرک تیروئید TSH است که تیروئید را به کار وا می دارد. اگر به هر دلیلی، هیپوفیز به میزان کافی TSH ترشح نکند، سطح هورمون های تیروئید افت می کند. از عوامل دیگر کم کاری می توان به التهاب موقت تیروئید یا داروهایی دانست که بر عملکرد غده تیروئید تاثیر دارند.

 

بیماری سندروم گریوز

یکی دیگر ازعلل اصلی پر کاری تیروئید، بیماری سندروم گریوز است. که یک اختلال خودایمنی است، یعنی سیستم ایمنی بدن علیه سلول‌ها و بافت های غده تیروئید عمل کرده و با آنها مبارزه می کند. و باعث ترشح بیش از حد هورمون های تیروئید می شود. از اصلی ترین نشانه های این بیماری ورم عضلات چشم و بافت های آن به شکل محسوس و اذیت کننده است.

 

سایر علل پرکاری تیروئید:

پر کاری تیروئید ، می تواند نتیجه ترشحات نودول های کوچک در داخل تیروئید باشد. نودول هایی که در داخل تیروئید رشد می کنند و گاهی شروع به ترشح هورمون های تیروئید می کنند. نودول های بزرگ می توانند منجر به گواتر شوند. و نودول های کوچک تر را می توان با آزمایش سونوگرافی تشخیص داد و از بین برد.

 

عوارض پیچیده ناشی از اختلالات تیروئید

در صورتی که کم کاری تیروئید به موقع درمان نشود، می تواند باعث افزایش سطح کلسترول خون شده و احتمال بروز سکته مغزی و حمله قلبی را بالا ببرد. در مواقع حاد، میزان بسیار کم هورمون تیروئید، می تواند موجب از دست دادن هوشیاری شده و با کاهش دمای بدن ، جان انسان را به خطر بیاندازد. کم کاری تیروئید، در صورتی که به موقع درمان نشود، مشکلات جدی قلبی و پوکی استخوان، ایجاد می کند.

 

درمان کم کاری تیروئید یا Hypothyroidism

اگر دکتر برای شما بیماری کم کاری تیروئید را تشخیص دهد، حتماً قرص هایی تجویز می کند که حاوی هورمون تیروئید هستند. معمولاً در کمتر از چند هفته شخص بهبود پیدا می کند. درمان بلند مدت باعث افزایش انرژی بدن، کاهش سطح کلسترول اضافی و کاهش تدریجی وزن اضافه بدن می شود. معمولاً افرادی که دچار این عارضه هستند باید تا آخر عمر از داروهای کنترل هورمون تیروئید، استفاده کنند.

 

درمان پر کاری تیروئید یا Hyperthyroidism

رایج ترین روش درمان پرکاری تیروئید، استفاده از داروهای ضد تیروئید است که هدف آنها کاهش سطح هورمون های ترشح شده توسط غده تیروئید است. این بیماری، با مصرف یک دوره دارو ، به تدریج از بین می رود. اما برای برخی افراد لازم است تا دوره درمان طولانی تری را سپری کنند. داروهای دیگری نیز همزمان برای کاهش ضربان قلب و کاهش لرزش بدن تجویز می شود.

گزینه دیگر، استفاده از روش درمانی ید رادیواکتیو است که غده تیروئید را ظرف مدت 6 تا 18 هفته از بین می برد. در صورتی که به هر نحوی چه به روش رادیو اکتیو و چه به روش جراحی، غده تیروئید از بین برود بیمار باید شروع به خوردن قرص های تولید کننده هورمون تیروئید نماید.

 

درمان تیروئید با جراحی

با در آوردن غده تیروئید به کمک جراحی، می توان پرکاری تیروئید را درمان کرد. اما تنها در صورتی که داروهای ضد تیروئید موثر نبود و یا گواتر بزرگ بود، این روش استفاده می شود. جراحی برای بیمارانی که در غده تیروئید خود نودول های کوچک دارند نیز، پیشنهاد می شود. از زمانی که تیروئید از بدن خارج شود، بیماران نیاز مند مکمل های روزانه هورمون تیروئید،  برای جبران کار تیروئید دارند.

 

گروه ترجمه مجله پزشکی مادر، نیوشا وکیلی
منبع: webmd.com