شرح بيماري
بواسير عبارت است از سياهرگ‌هاي گشادشده (واريسي) در راست روده يا مقعد. بواسير ممكن در مجراي مقعدي (بواسير داخلي) يا در مدخل مقعد (بواسير خارجي) واقع شده باشد. بواسير ممكن است سال‌ها وجود داشته باشد اما تنها با وقوع خونريزي بدان پي‌برده شود.
علايم شايع
- خونريزي. امكان دارد خون قرمز روش به صورت رگه‌هايي در اجابت مزاج ديده شود يا به دنبال اجابت مزاج، خون به مقدار كم و به مدت‌كوتاهي چكه كند.
- درد ، خارش يا ترشح مخاطي پس از اجابت مزاج
- وجود يك برجستگي در مقعد
- احساس اين كه پس از اجابت مزاج، راست روده به‌طور كامل تخليه نشده باشد (اين حالت تنها در مورد بواسير بزرگ ديده مي‌شود).
- التهاب و تورم
علل
وارد آمدن فشار مكرر به سياهرگ‌هاي مقعد يا راست روده
عوامل افزايش دهنده خطر
- رژيم غذايي بدون فيبر
- نشستن يا ايستادن به مدت‌طولاني
- چاقي
- يبوست
- كم‌شدن تون عضلاني در سنين بالا
- جراحي راست روده يا پارگي مجراي تناسلي به هنگام زايمان و دوختن آن
- بيماري كبدي
- سرطان روده بزرگ
- لواط
- بالا بردن فشار خون در سيستم سياهرگي دستگاه گوارش
پيشگيري
- براي اجابت مزاج عجله نكنيد و در عين حال از زور زدن و نشستن طولاني‌مدت در توآلت خودداري كنيد.
- اگر اضافه وزن داريد، وزن خود را كاهش دهيد.
- مقدار فيبر غذايي را در رژيم خود افزايش دهيد.
- روزانه 10-8 ليوان آب بنوشيد.
- به‌طور منظم ورزش كنيد.
عواقب مورد انتظار
بواسير معمولاً با مراقبت مناسب خوب مي‌شود، اما علايم ممكن است افت و خير داشته باشند (يعني بواسير ممكن است پس از يك دوره يبوست دوباره ظاهر شود). در مواردي كه به درمان محافظه‌كارانه خوب پاسخ نمي‌دهند شايد جراحي مورد نياز باشد.
عوارض احتمالي
- كم‌خوني فقر آهن اگر خونريزي قابل توجه باشد.
- درد شديد در اثر وجود لخته خون در بواسير
- عفونت يا زخم شدن بواسير
درمان
اصول كلي
- براي تشخيص قطعي ممكن است يكي از روش‌هاي زير انجام شوند: آنوسكپي (ديدن مقعد با كمك يك لوله كوتاه به نام آنوسكپ، وسيله‌اي لنزدار و داراي يك منبع نوراني در سر آن است)، يا پروكتوسكپي (ديدن راست روده و قسمت پاييني روده بزرگ يا وسيله‌اي به نام پروكتوسكپ، كه وسيله‌اي اپتيك و داراي يك منبع نوراني در سر آن است).
- درمان با هدف تخفيف علايم صورت مي‌گيرد.
- هيچ‌گاه براي اجابت مزاج زور نزنيد.
- پس از اجابت مزاج، ناحيه را با ملايمت پاك كنيد.
- براي تخفيف درد، روزانه چندين بار هر بار به مدت 20-10 دقيقه در آب گرم بنشينيد.
- براي تخفيف درد و تورم ناشي از وجود لخته در بواسير يا بيرون زدگي بواسير، يك روز در رختخواب استراحت كنيد و روي ناحيه كيسه يخ بگذاريد.
- در مواردي كه مقاوم به درمان هستند، امكان دارد نياز به جراحي وجود داشته باشد. روش‌هاي مختلفي وجود دارند: بستن يك باند لاستيكي در قاعده بواسير؛ اسكلروتراپي (تزريق مواد شيميايي براي بسته شدن سياهرگ‌ها و تشكيل بافت جوشگاهي)؛ جراحي با سرما (يخ زدن بواسير با نيتروژن مايع)؛ انعقاد بواسير (با اشعه مادون قرمز يا ليزر)؛ يا در آوردن بواسير
داروها
- براي درد خفيف، خارش، يا كاهش تورم، مي‌توان از داروهايي كه اختصاصاً براي تخفيف علايم بواسير ساخته شده‌اند استفاده كرد. اگر علايم بواسير به هنگام حاملگي رخ دهند، از پزشك خود در مورد داروهاي مناسب كه در حاملگي مشكلي ايجاد نكند سؤوال كنيد.
- اگر نياز به استفاده از مسهل باشد، از نرم‌كننده‌هاي اجابت مزاج استفاده كنيد.
فعاليت در زمان ابتلا به اين بيماري
محدوديتي براي آن وجود ندارد. كار روده با آمادگي جسماني مناسب بهبود مي‌يابد.
رژيم غذايي
- براي پيشگيري از يبوست، يك رژيم متعادل حاوي مواد غذايي داراي فيبر زياد، مثل ميوه‌هاي تازه، كلوچه، حبوبات، سبزيجات و غلات سبوس‌دار داشته باشيد.
- روزانه 10-8 ليوان مايعات بنوشيد.
- اگر اضافه وزن داريد، وزن خود را كم كنيد.
در چه شرايطي بايد به پزشك مراجعه نمود؟
- اگر در همان جايي كه بواسير بوده است يك برجستگي سفت تشكيل شود.
- اگر بواسير باعث درد شديد مي‌شود كه با درمان‌هاي ذكر شده در بالا تخفيف نيابد.
- اگر خونريزي زياد باشد (بيش از مقداري كه در قسمت علايم ذكر شد). البته بايد به يادداشت كه خونريزي ممكن است يكي از علايم اوليه سرطان باشد.