مايع زجاجيه مايع ژله مانند و بدون عروق و شفافي است كه 3/2 خلفي فضاي كره چشم را اشغال مي كند و در بزرگسالان ميزان آن حدود 4 ميلي ليتر است. 99% آن از آب و 1% باقيمانده از كلاژن و هيالورونيك اسيد تشكيل يافته است.

خونريزي داخل زجاجيه در اغلب موارد نه به دليل خونريزي مستقيم در داخل زجاجيه كه يك بافت بدون عروق است بلكه در نتيجه خونريزي عروق شبكيه يا لايه عروقي زير آن( كوروئيد) اتفاق مي افتد. گاهي اوقات خونريزي در داخل عنبيه نيز مي تواند منجر به خونريزي داخل زجاجيه شود.

اين خونريزي معمولا" در افراد بالاي 50 سال ديده مي شود اما ممكن است در هر سني اتفاق بيافتد. 

علائم:

1- تاري ديد ناگهاني

2- جرقه هاي نوراني

3- مگس پران

4- كوري ناگهاني

علت:

اين مشكل مي تواند علل متفاوتي داشته باشد اما شايع ترين علل آن عبارتند از:

1- رتينوپاتي ديابتي همراه با رگ زائي(proliferative diabetic retinopathy): شايع ترين علت خونريزي خود به خودي داخل زجاجيه است. زيرا در ديابت عروق جديدي در چشم رشد مي كنند كه اين عروق شكننده بوده و مستعد خونريزي مي باشند.

2- جدا شدگي پرده شبكيه و سوراخ شبكيه retinal tear ممكن است كه باعث پارگي يكي از عروق شبكيه شده و در نتيجه ايجاد خونريزي داخل زجاجيه كند.

3- جداشدگي خلفي پرده زجاجيه( جدا شدن زجاجيه از رتين) كه در ميان سالي و بعد از آن شايع است مي تواند باعث پارگي يكي از عروق شبكيه شده و در نتيجه ايجاد خونريزي داخل ويتره كند.

4- انسداد وريد مركزي رتين يا شاخه هاي آن مي تواند باعث خونريزي داخل ويتره شده و به خصوص در بيماران مبتلا به ديابت يا فشار خون بالا شايع است.

5- ضربه هاي چشمي مانند shaken baby syndrome

تشخيص:

لازم است كه معاينه هر دو چشم صورت گيرد، زيرا معاينه چشمي كه درگير نيست مي تواند پزشك را در مورد كشف علت كمك كند.

1- اندازه گيري حدت بينائي Visual acuity

2- آزمايش پاسخ مردمك به نور

3- معاينه با slit-lamp

4- معاينه ته چشم به صورت مستقيم و غير مستقيم

اقدامات تشخيصي آزمايشگاهي:

هيچ آزمايش خاصي براي تشخيص اين حالت وجود ندارد. زماني كه معاينه ته چشم به دليل خونريزي يا كدورت قرنيه يا كاتاراكت امكان پذير نباشد، انجام سونوگرافي الزامي است.

درمان:

1- معاينه توسط يك متخصص شبكيه ضروري است.

2- درمان خونريزي داخل زجاجيه بستگي به علت تشكيل دهنده آن دارد. در جداشدگي شبكيه يا سوراخ آن ليزر كرايوتراپي يا جراحي نياز است. با وجود بيماري هاي زمينه اي لازم است كه درمان هاي نگهدارنده براي بيمار ان انجام شود مانند خوابيدن به حالت نيمه نشسته براي بيمار تا جذب خونريزي.

3- به جز مواقعي كه خونريزي در نتيجه ضربه يا جداشدگي شبكيه است، پي گيري دقيق و منظم براي 1 تا 2 هفته مي تواند باعث جذب مقداري از خونريزي شود ولي برگشت ديد ممكن است چند ماه طول بكشد. مداخله جراحي به روش ويتركتومي pars plana در صورت سالم بودن ماكولا مي تواند باعث بهبود ديد شود.

4- پانسمان دو طرفه چشمها كه باعث محدوديت حركت آنها مي شود و توصيه به بيمار براي وضيعت نشسته مي تواند باعث تسريع بهبود شود.

5- روش هاي جديدي مانند مايع كردن لخته يا هموليز كردن ( با امواج اولترا سوند يا ايمونو گلوبولين آنتي Rh) يا فاگوسيتوز با استفاده از اينتر لوكين 1 داخل ويتره وجود دارد كه عمدتا" در مراحل تحقيقاتي هستند و اثر بخشي آنها هنوز ثابت نشده است.

پيش آگهي:

بسته به علت زمينه اي دارد. پيش آگهي خونريزي داخل ويتره در بيماران ديابتي يا افرادي كه دچار تغييرات ناشي از سن شبكيه هستند ضعيف است.  در مواردي كه خونريزي داخل زجاجيه به دليل پارگي شبكيه اتفاق افتاده است مداخله زود هنگام مي تواند باعث بهبود پيش آگهي شده و در صورتي كه اقدام درماني با تاخير صورت پذيرد عمدتا" پيش آگهي مطلوبي وجود نخواهد داشت.

نكته مهم: خونريزي داخل زجاجيه همواره ناشي از يك بيماري مهم است بنابراين هميشه بايد جدي گرفته شده و در اسرع وقت مورد بررسي و درمان قرار گيرد.

تهيه و تنظيم: دكتر الهام محمدي ، ويرايش علمي: دكتر مهدي بهنيا، فوق تخصص شبكيه