مهندس مسعود رئیسی، مسئول دپارتمان انفورماتیک پزشکی شرکت شیما پرتو در گفتگو با خبرنگار سایت 2bb.ir گفت: سیستم نرم افزار پکس (PACS), آرشیو و تبادل تصاویر دیجیتال پزشکی را به عهده دارد . این نرم افزار طی بیست سال گذشته در کشورهای پیشرفته جهان مورد بهره برداری قرار گرفته و استفاده از آن نتایج مثبتی را به همراه داشته است. از محاسن این نرم افزار آنست که سبب صرفه جویی زمانی و مالی در گردش کاری بیمارستان می گردد. نکته مهمتر آنکه  این سیستم یک تسهیل دوطرفه برای بیمار و پزشک ایجاد می کند؛ بیمار جهت ثبت سوابق قبلی و تاریخ های مراجعات گذشته اش به پزشک دغدغه ای نخواهد داشت و پزشک نیز در مدت زمانی کوتاه به سوابق بیمار دست پیدا خواهد کرد و امکان مقایسه آزمایش روزانه بیمار با سایر  آزمایشات گذشته او را خواهد داشت و  طبیعتاً توان تشخیص صحیح تر و جامع تری را پیدا خواهد کرد.

وی ادامه داد:در تشریح کلمه اختصاری پکس می توان گفت:حرف P مخفف Picture است که نشانگر تصاویر دیجیتالی با فرمت استاندارد تصاویر پزشکی دایکام (Dicom) از دستگاه های تصویربرداری یا مدالیتی های تصویربرداری می­باشد. حرف A مخفف Archive است که اشاره به آرشیو تصاویر پزشکی به صورت کوتاه مدت و دراز مدت دارد. حرف C که به Communication به مفهوم تبادل و انتقال تصاویر در بخش های مختلف بیمارستان دلالت می­کند و در نهایت کاراکتر S که به System  باز می گردد.

 وی در رابطه با استاندارد دایکام گفت: فرمت دایکام،فرمت استاندارد تصویربرداری پزشکی با ورژن ها و نسخه های متفاوت است. این فرمت سبب می شود دستگاه های تصویربرداری مختلف از هر نوع و هر مارکی به راحتی تصویر دلخواه را از بیمار بگیرند و امکان پردازش تصویر بدون  وابستگی به سخت افزار را فراهم کنند.

فایل های با پسوند دایکام حاوی کلیه اطلاعات دستگاه های تصویربردای، بیمار، بیمارستان و ... تحت عنوان هدر می­باشند و بدین ترتیب تصویری که از بیمار گرفته می شود به همراه اطلاعات فوق روی سیستم پکس  آرشیو می شود.

وی افزود:در فرمت دایکام کلیه جنبه های استاندارد لحاظ شده است. یکی از جنبه ها استاندارد مشاهده Viewing تصاویر است که می بایستی با توجه به روش تصویربرداری، رزولوشن (تفکیک پذیری) خاصی را برای هر تصویر لحاظ کنیم. به عنوان مثال تصویری که از یک دستگاه ماموگرافی با آن حساسیت گرفته می شود می بایستی از کیفیت بالایی برخوردار بوده تا پزشک قادر باشد به راحتی نقاط مشکوک را از نقاط نرمال تشخیص دهد؛ و این امکان پذیر نیست به جز با کمک استانداردی که قادر به این تفکیک پذیری در کیفیت باشد.

مسئول دپارتمان انفورماتیک پزشکی شرکت شیما پرتو افزود: هدف از راه­اندازی نرم افزار پکس حذف چرخه­ی پرهزینه و کم بازده فیلم و کلیشه filming و گزارش نویسی دیجیتال است. نکته مهم آنست که گزارش (Report) پزشک می بایست به صورت دیجیتال در سیستم ذخیره شود. در بیمارستانی که از یک گردش کاری استاندارد در خصوص تصویربرداری پزشکی بیماران بهره می­برد، تصاویر به صورت دیجیتال از دستگاههای تصویربرداری در اختیار قرار گرفته، سپس روی تصاویر خام پردازشهای مورد نیاز توسط تکنولوژیست صورت می­گیرد (Modification) و در سیستم پکس آرشیو می­گردد. در ادامه پزشک رادیولوژیست پس از رویت تصاویر روی مانیتورهای مخصوص پزشکی با تفکیک­پذیری به خصوص، نظر اولیه خود را درقالب یک فایل صوتی (Dictation) به تصویر می­افزاید. فرآیند تبدیل فایل صوتی به متن و ذخیره سازی آن در سیستم پکس توسط کاربر منشی (Transcriber) صورت گرفته و درنهایت پزشک رادیولوژیست مجدداً گزارش را بررسی و نهایی می­کند. مهم­ترین دلیلی که ما برای نصب نرم ­افزار پکس در سیستم های بیمارستانی داریم، سرعت عمل و ایجاد یک  چرخه استاندارد است.

 مهندس رئیسی اظهار کرد: نرم افزار پکس یک نرم افزار پزشکی است و بسیاری از کمپانی­های بزرگ تجهیزات پزشکی، در زمینه تولید و ارائه نرم افزار پکس فعالیت و رقابت می کنند که هرکدام ویژگیهای مختص خود را دارند.

از ویژگی هایی که باید درباره این نرم افزار در نظر بگیریم نگهداری است و این مسئله مهم تر از خرید آن است چراکه بدترین اتفاقی که ممکن است برای یک نرم افزار پکس رخ دهد, گم شدن اسناد یک بیمار است.

بعد ازنصب نرم افزار پکس عملا دستگاههای تصویربرداری را وابسته به سیستم پکس کرده ایم و آرشیو و دسترسی به تصاویر تنها از طریق پکس محقق می­گردد .بدین ترتیب اگر به هر دلیلی نرم افزار دچار وقفه شود، پیامدهای منفی بسیاری خواهد داشت. سئولی که اکنون ایجاد می شود آنست که در چنین زمانی آیا پکس راهکاری دارد؟ در این زمان نقش دیتابیس و چگونگی دسترسی به نرم­افزار پکس، حیاتی است؛ به گونه ایکه بازیابی اطلاعات را تضمین نماید و نیز در صورت رخ دادن هر مشکل نرم افزاری،  قادر به دسترسی از طریق وب بعنوان سریعترین راه دسترسی باشیم .در این حالت به راحتی رفع خطا صورت می گیرد و سیستم مجدداً  استارت می شود.

بنابراین بحث پایگاه داده(Data Base)  و دسترسی فراگیر (Web Based) از اهمیت بالایی برخوردار است. نکته دیگر آنکه یک نرم افزار پکس استاندارد بایستی قابل گسترش بوده و پاسخگوی نیازها و ماژولهای مختلف تصویربرداری پزشکی باشد.

مهندس رئیسی در پایان اظهار امیدواری کرد تا هرچه بیشتر لزوم استفاده از سیستم نرم­افزار پکس درجهت خدمت­رسانی به بیماران در بیمارستانها و مراکز تصویربرداری ترویج یابد.

منبع:سایت 2bb.ir

دکتر جلال جلال شکوهی دبیر انجمن رادیولوژی ایران و رییس هیئت مدیره تعاونی رادیولوژی در گفتگوی خود با خبرنگار مجله پزشکی مادر در خصوص بیست و هفتمین کنگره بین المللی رادیولوژی عنوان کرد:کنگره امسال بیست و هفتم تا سی ام اردیبهشت ماه برابر با هفدهم می سال دو هزار و یازده در هتل المپیک تهران برگزار خواهد شد.در این گردهم آیی رادیولوژیست ها ،کارشناسان ارشد  و تکنولوژیست های این حوزه از پانزده کشور جهان ثبت نام نموده و گرد هم می آیند تا آخرین اطلاعات و مسائل این حوزه را مورد بحث و بررسی قرار دهند.

دکتر جلال شکوهی افزود:در این دوره محورهای گوناگونی چون سرو گردن،گوش و حلق و بینی ،نورورادیولوژی ، رادیولوژی دستگاه گوارش، مدیریت و اقتصاد انفورماتیک در رادیولوژی،رادیولوژی عمومی و ...  موضوعات اصلی این کنگره را تشکیل می دهند. ایشان از ویژگی های کنگره امسال را ایجاد یک بحث جدید به نام آی سی آر دانستند و گفتند : امسال ما به مسائل اجتماعی بیشتر اهمیت دادیم  ، مثل کنگره های اروپایی به دوستان امکان دادیم که خودشان را معرفی کنند . امسال  سه استان آذربایجان غربی، آذربایجان شرقی،اردبیل به بررسی مسائل حوزه رادیولوژی در استان خود می پردازندو بدین سان  جایگاه فعلی رادیولوژی کمبودها ،پیشرفت هاو دستاوردهای جدید منطقه را عنوان نموده و بررسی می نمایند.

دبیر انجمن رادیولوژی ایران از برگزاری نمایشگاه بزرگ تجهیزات پزشکی همزمان با کنگره بیست و هفتم خبر دادند که وسیع ترین نمایشگاه برگزار شده در طی سالهای برگزاری این کنگره می باشد که شرکت های مهم و فعال در حوزه رادیولوژی محصولات خود را در معرض نمایش پزشکان و متخصصان قرار می دهند.

وی عنوان کرد: این کنگره همراه با بیست و پنج کارگاه آموزشی است .صد و سی مقاله  به این کنگره ارسال شده است که از میان آنها شصت مقاله به صورت سخنرانی و سی مقاله به صورت پوستر ارائه می شود؛ در راستای این مقالات چندین سخنرانی با موضوعات خاص و پیشنهاد شده توسط سخنرانان داخلی و خارجی ارائه خواهد شد.

در پایان ایشان اظهار امیدواری کردند که همکاری بیشتر و نزدیک تری با وزارتخانه ها و ارگان های مربوطه بوجود بیاید که ما شاهد پیشرفت های بیشتری در زمینه تجهیزات رادیولوژی در کشور ایران باشیم.

مجله پزشکی مادر

- جناب آقای دکتر اگر ممکن است مختصرا خودتان را معرفی کنید.

به نام خدا، من ظروفی هستم و در حال حاضر دانشیار دانشگاه علوم پزشکی تهران. تخصصم بیشتر آنالیز تصویری است. کاری که ما در حوزه آنالیز تصویر انجام دادیم، آنالیز تصاویر پزشکی ای است که در حال حاضر هم در این حوزه در حدود 200 مقاله علمی – پژوهشی داریم.

- آقای دکتر ظروفی، جناب عالی را یکی از اساتید علم پردازش تصویر و PACS می نامند، لطفا پیرامون آن توضیحاتی را ارائه نمایید.

با توجه به اینکه در بخش مهندسی پزشکی هستیم یکی از محورهای فعالیت مان حوزه E-health(سلامت الکترونیک) است، در حوزه سلامت الکترونیک یکی از اتفاقاتی که باید صورت بگیرد این هست که ما بتوانیم کلیه داده ها و اطلاعاتی که در بحث بهداشت و درمان وجود دارد را مکانیزه بکنیم، مکانیزه از جهت آرشیو، مکانیزه از جهت دسترسی و مکانیزه از جهت پردازش. شما وقتیکه وارد محیط های درمانی می شوید با داده های مختلفی سر و کار دارید، بعضی از این داده ها، داده های تصویری هستند. اگر مستحضر باشید ما دستگاه های مختلفی برای تصویر برداری پزشکی داریم مثل سیستم های رادیولوژی، سیستم های سیتی اسکن، MRI ، پزشکی هسته ای، آنژیوگرافی و بعضی از داده ها سه بعدی هستند مثل تصاویر سیتی اسکن. بعضی از داده ها فریم هستند مثل تصاویر آنژیوگرافی. بعضی داده ها چهار بعدی هستند در واقع مثل جنین در حال حرکت و قلب در حال زدن. به این سیستم مکانیزه، PACS می گویند که مخفف Picture Archiving and Communication System می باشد. اتفاقاتی که در مورد سیستم های PACS می افتد این است که در واقع نحوه مبادله اطلاعات را هم کنترل می کنند. PACS دارای یک استاندارد بنام دایکام است. دایکام مخفف (DICOM) Digital imaging and communications in medicine است. در حال حاضر، نسخه 9 این استاندارد بیشتر رایج و مورد استفاده عموم کارشناسان است.

- یک سیستم PACS چه اجزایی دارد؟

ما در ارتباط با سیستم PACS که صحبت کردیم در لابلای عرایضم گفتم ما دستگاه های تصویربرداری مختلفی داریم که آنها فیزیک مختلفی دارند، از نسل های مختلف هستند، در یک بیمارستانی که مثلا 30 سال سابقه کار دارد، ممکن است دستگاهی داشته باشد که این دستگاه متعلق به نسل قدیم است. برای این نوع دستگاه PACS از امکان Gate Way استفاده می کند. که البته روز بروز به دلیل روز آمد شدن تجهیزات بیمارستان ها، کم رنگ تر می شود. ورودی Gate Way تصاویر پزشکی با استاندارد غیر پزشکی است که در خروجی به استاندارد دایکام تبدیل می شود. بعد از اینکه تصاویر بصورت دایکام درآمد این تصاویر باید بیایند و در یک Server مرکزی ذخیره بشوند. هنگام ذخیره سازی تصاویر، ما مقیاس تعریف می کنیم، مقیاس ما این است که من چند دستگاه تصویربرداری دارم هر دستگاه تصویر برداری من چه قدر (Image) تصویر تولید می کند و سرعت ارتباط من با آن دستگاه به چه صورتی است؟

ما وقتی راجع به Server صحبت می کنیم می توانیم Interprise Solution داشته باشیم. حالا آمدیم به دلیل یک اتفاقاتی، همه اطلاعات با میلیاردها تصویر دچار اشکال شد شما می بینید یک Server دیگه ای وجود دارد به نام Disaster Recovery که کارش برگرداندن سیستم به حالت اول است.

در پایان نکته ای که وجود دارد این است که سیستم PACS که به مصرف کننده ارائه می کنیم اول با قابلیت یک، وارد سیستم شما می شود بعد نیازش توسعه پیدا می کند دانش اش گسترش پیدا می کند و وارد سیستم دوم می شویم اینجا شما باید با آن شرکت سازنده طوری صحبت بکنید که فقط تفاوت قیمت سیستم یک و سیستم را از مصرف کننده بگیرد چون این ارتقا همیشه در حال انجام است اگر قرار باشد شما سیستم رو دور بریزید و سیستم بعدی پیشنهاد بکنید در واقع موفق نمی شوید.

در اصل خریدار PACS، باید سیستمی را بخرد که قابلیت ارتقا داشته و نیازهای رو به افزایش او را پاسخ گو باشد.