برای آغاز یک زندگی سالم ، مسلماً چیزی جز سلامت و صحت طرفین ملاک نیست . به همین منظور ، عروس و داماد با مراجعه به محضر از انجام پارهای آزمایشات مطلع میشوند. محضر ، زوجین را با معرفینامه عکسدار مهر شده به آزمایشگاه میفرستد.
۱- آزمایش عدم اعتیاد از هر دو نفر؛ اعتیاد به عنوان یک معظل اجتماعی است و تأثیرات سویی که بر ادامه یک زندگی دارد مورد توجه ویژه قرار گرفته است.
۲- بررسی بیماری سیفلیس ؛ انجام این تست برای آقایان الزامی است .
۳- بررسی زوجین از نظر تالاسمی ؛ تالاسمی یک نقص ژنتیکی است که به دلیل شیوع بالای آن مورد توجه قرار میگیرد .
۴- تزریق واکسن کزاز برای خانمها .
۵- گذراندن کلاس مشاوره تنظیم خانواده .
آزمایش VDRL
سیفلیس یک بیماری مقاربتی عفونی است که عامل آن یک نوع باکتری به نام ترپونما پالیدوم میباشد . این باکتری به طور طبیعی فقط انسان را آلوده میکند و از آنجایی که بسیار حساس و ظریف است برای ایجاد بیماری در بیشتر موارد تماس مستقیم با منبع آلودگی لازم است . ترپونم از طریق خراش جزئی در پوست یا غشای مخاطی اندام تناسلی یا دهان و غیره وارد بدن میشود.
سیر بیماری سیفلیس به ۳ دوره تقسیم میشود:
۱- دوره اول با ورود باکتری و ایجاد یک زخم نسبتاً سفت در ناحیه تناسلی به نام شانکر مشخص میشود ، پایان این دوره همراه با بهبودی خود به خود این زخم است.
۲- پس از آن ، دوره دوم شروع میشود که مشخصه بارز آن ایجاد یک عفونت فراگیر است ، یعنی باکتری به طور وسیعی در بدن پخش میشود و سبب ایجاد ضایعاتی در مخاطها ، چشمها ، استخوانها ، مفاصل و سیستم قلبی- عروقی و عصبی مرکزی میشود. سیستم دفاعی بدن در اکثر بیماران درماننشده ، قادر به مقابله با این هجوم گسترده باکتری در خون است . به عبارت دیگر بیشتر مبتلایان درماننشده ، قابلیت لازم برای از بین بردن عفونت و ایجاد بهبودی بیولوژیک را دارند.
۳- بیماری در ۴۰ درصد بیماران درماننشده از حالت ژنرالیزه خارج و وارد دوره سوم میشود. در این مرحله به علت واکنشهای بیش از معمول دفاع سلولی بدن (سیفلیس هیپرآلرژیک) بافتها و اعضای بدن تخریب میشوند. مهمترین ضایعات، مربوط به دستگاه قلبی- عروقی (سیفلیس قلبی- عروقی) و دستگاه عصبی (سیفلیس عصبی) است. این عوارض ۱۰ تا ۲۰ سال پس از شروع بیماری ظاهر میشوند.موارد مرگومیر این بیماری مربوط به دوره سوم (سیفلیس عصبی یا قلبی- عروقی) است.
سیفلیس مادرزادی
مادر مبتلا به سیفلیس پس از ماه چهارم بارداری میتواند جنین خود را آلوده کند . اگر عفونت مادر شدید باشد ، جنین سقط میشود ولی اگر عفونت مادر خفیف باشد ، بچه زنده به دنیا میآید و علایم مختلفی از خود نشان میدهد . اگر ۲ سال پس از ابتلا ، مادر باردار و جنین مبتلا شود ، جنین میتواند سقط شود یا با علایم دوره دوم سیفلیس اکتسابی متولد شود. ولی اگر بعد از ۲ سال یعنی زمانی که مادر وارد دوره سوم سیفلیس شده بارداری رخ دهد، نوزاد متولدشده میتواند بدون علایم خاصی باشد یا علایم مشخصی مثل سهگانه هوچینسون را نشان دهد.
معمولاً این سه علامت هوچینسون که تا ۲۰ سالگی خود را نشان میدهند عبارتند از:
۱- دندانهای هوچینسون که دندانهای تغییر شکلیافته ثنایای دایمی است.
۲- کدورت قرنیه که منجر به کوری میشود.
۳- ضایعه عصب زوج هشتم که منجر به کری میشود.
درمان این بیماری در کلیه مراحل ذکرشده به کمک آنتیبیوتیک پنیسیلین انجام میشود، ولی نوع و میزان مصرف آن به مرحله بیماری بستگی دارد . در کشور ما به منظور پیشگیری از شیوع این بیماری با توجه به شرایط حاکم بر جامعه، انجام آزمایش تشخیصی برای کلیه مردان در زمان ازدواج و فقط خانمهایی که ازدواج مجدد هستند، اجباری است. همچنین برای جلوگیری از بروز موارد سیفلیس مادرزادی، این آزمایش جزء آزمایشات روتین دوران بارداری هم است.محضرها در فرمهای معرفینامه خود از این آزمایش با عناوین متفاوتی نام میبرند. به عنوان مثال: تست بیماری آمیزشی، تست بیماری مسری، آزمایش خون، آزمایش VDRL.
آزمایش اعتیاد
نمونه ادرار از زوجین به منظور شناسایی افرادی که ترکیبات تریاک را استعمال میکنند ، گرفته میشود . مصرف مواد مخدر جزء ناهنجاریهای اجتماع محسوب میشود ، لذا دور از انتظار نیست اگر مصرفکننده این مواد که برای ازدواج مراجعه میکند سعی در مخفی نگهداشتن آن نماید (مثلاً از طریق تقلب در گرفتن نمونه ادرار) . بدین خاطر نمونهگیری در این بخش با حضور ناظر انجام میشود . در سیستمهای قدیمی نظارت به کمک آینههای نصبشده روی دیوارهای اتاق نمونهگیری انجام میشد . اگرچه هنوز هم آزمایشگاههایی بدین طریق نمونهگیری میکنند ، ولی به کارگیری تکنولوژی دوربینهای مداربسته در برخی آزمایشگاهها ضمن رعایت اصول اخلاقی و احترام گذاشتن به شأن افراد، صحت نمونهگیری را هم تضمین میکند.
این نکات به شما در انجام آزمایش و به آزمایشگاه در ارایه نتیجه صحیح کمک میکنند .
هشدار 1 - زوجین بایستی حداقل 72 ساعت قبل از انجام آزمایش اعتیاد از مصرف داروهای کدئین دار خودداری کنند . جواب منفی فقط نشاندهنده وضعیت فرد در چند یا چندین روز اخیر است . لذا خانوادهها نباید با اتکا به این آزمایش مهر تأیید روی فردی بزنند و بررسیهای رایج در عرف را رها کنند.
هشدار 2 - در اغلب داروهای شربت مانند که در عطاریها موجود است و به عنوان ضد درد تجویز میشوند ، ترکیبات تریاک به کار رفته است و از مصرف آنها باید پرهیز کرد.
هشدار 3 - افرادیکه در معرض استنشاق مستقیم دود ناشی از مواد مخدر هستند ، تا حد زیادی در معرض آلودگی قرار دارند و ممکن است نتیجه آزمایش آنها مثبت باشد.
آموزش و مشاوره تنظیم خانواده
مرحله بسیار مهمی از زندگی است ؛ نه تنها برای زن و شوهر ، بلکه برای نسلهای بعد هم سرنوشتساز است. افزایش آگاهیهای بهداشتی نقش مهم و مؤثری در تأمین سعادت و سلامت افراد خانوادهها و جامعه دارد . واحدهای بهداشت خانواده در تمام مراکز بهداشتی و درمانی کشور وظیفه دارند ، درباره مسائل بهداشتی ازدواج ، بارداری ، زایمان ، نگهداری و تأمین سلامت کودکان بهترین راه حلها را در اختیار مراجعان خود قرار دهند یا آنها را به افراد با صلاحیت معرفی کنند . آموزش تنظیم خانواده که در ادامه آزمایشات ازدواجی انجام میشود ، در راستای اهداف مطرحشده است . اگر چه زمان کافی در اختیار پرسنل این بخش وجود ندارد و نیز حجم مطالب اجازه توضیحات بیشتر را نمیدهد ، ولی آشنایی زوجین با این واحد میتواند گرهگشای مشکلات آنان در آینده باشد . در مشاوره قبل از ازدواج توصیههای لازم راجع به پیشگیری از بیماریهای ارثی ، بارداری ، سن مناسب برای بارداری ، تعداد بچهها و روش مناسب تنظیم خانواده به زوجهای جوان داده میشود.
واکسن کزاز
کلستریدیوم تتانی یک نوع باکتری از دسته باکتریهای اسپوردار و عامل بیماری کزاز در انسان است. شکل فعال باکتری در برابر حرارت و مواد شیمیایی مقاومت چندانی ندارد ، ولی اسپور آن سالها در خاک خشک و گرد و غبار زنده میماند و نسبت به حرارت و مواد شیمیایی مقاومت زیادی دارد . این باکتری یک سم (اگزوتوکسین) قوی به نام تتانواسپاسمین ترشح میکند که عامل اصلی بروز علایم بیماری است . علایم این بیماری با فعالیت شدید اعصاب حرکتی ، سفتی و انقباض شدید عضلات مشخص میشود .
کزاز نوزادان
به بیماری کزاز در یک ماه اول عمر اطلاق میشود که به علت استفاده از وسایل آلوده ضمن بریدن بند ناف ، ختنه کردن ، پانسمان و سوراخ کردن گوش به وجود میآید . کزاز نوزادان با واکسیناسیون مادر حداکثر تا ماه ششم بارداری قابل پیشگیری است . یکی از بهترین راههای جلوگیری از بروز این بیماری کشنده این است که به واکسن کزاز هنگام ازدواج توجه کافی شود . واکسن دیفتری و سیاهسرفه هم ، همراه آن تزریق میشوند . بدین لحاظ به آنها واکسن سه گانه (ثلاث- DPT) گفته میشود . اولین تزریق این واکسن در ۲ ماهگی انجام میشود . مراحل بعدی به ترتیب در ۴ ماهگی ، ۶ ماهگی ، ۱۸ ماهگی و ۴ تا ۶ سالگی (بدو ورد به مدرسه) انجام میپذیرد . با این تزریقات مصونیت در مقابل کزاز به وجود میآید و از آن به بعد هر ۱۰ سال تزریقی به نام یاد آور باید انجام شود تا مصونیت در برابر کزاز همچنان حفظ شود . واکسن یاد آور شامل واکسن کزاز و دیفتری است که به آن واکسن دو گانه (DT) گفته میشود.
تالاسمی
صفت ارثی یک ویژگی است که والدین به فرزندان خود منتقل میکنند . برخی از این صفتهای ارثی باعث بروز یک بیماری میشوند ، ولی برخی دیگر فقط یک ویژگی را توصیف میکنند . مثلاً رنگ چشم ، یک ویژگی است که توسط آن افراد را میتوان توصیف کرد . فلانی رنگ چشمش آبی یا سبز است … ! ولی تالاسمی یک صفتی است که بیماری را منتقل میکند . در این بیماری مغز استخوان قادر به ساختن مقادیر کافی از هموگلوبین طبیعی در گلبولهای قرمز نیست . میزان کاهش هموگلوبین طبیعی در انواع مختلف تالاسمیها متفاوت است . لذا در افرادی که این صفت ارثی را دارند ، تالاسمی به یک شکل بروز نمیکند.
در انتقال صفات ارثی از والدین به فرزندان به دو نکته توجه نمایید:
۱- بروز صفتهای ارثی تابع قانون احتمالات است ، یعنی انتظار نداریم پدر و مادری که یک صفت را دارا هستند ، آن را حتماً به فرزندان خود منتقل کنند .
۲- صفتهای ارثی که به صورت بیماری خود را نشان میدهند ، از تنوع زیادی برخوردارند . تعدادی از آنها شیوع بیشتری دارند و پراکندگی این صفات در جوامع مختلف متفاوت است .
تالاسمی در ایران شایعترین بیماری ژنتیکی است و از انواع تالاسمیها ، نوع بتا شیوع بیشتری دارد . تالاسمی بتا خود به انواع مختلف تقسیم میشود . در انواع مختلف آن ، میزان کاهش Hb طبیعی متفاوت است . بتا تالاسمی مینور ، نوعی بتا تالاسمی است که در آن کاهش Hb طبیعی مشکل حادی را ایجاد نمیکند ، چون بدن با افزایش تعداد گلبول قرمز خود این مشکل را تا حدودی جبران مینماید . این افراد اگر با کسی که این صفت را ندارد ازدواج کنند ، هیچ خطری فرزندان آنها را تهدید نمیکند و حداکثر ممکن است فرزندی مثل خود فرد ، به صورت ناقل مینور متولد شود . ولی اگر با کسی که این صفت را دارد ازدواج کنند ، ۲۵ درصد احتمال دارد که فرزند مبتلا به تالاسمی ماژور به دنیا بیاید.
زوجی که به آزمایشگاه مراجعه میکنند و قبل از نتیجه آزمایشات ، مراسم ازدواج خود را برنامهریزی کردهاند و فقط منتظر جواب آزمایش هستند ، اگر به آنها گفته شود باید منتظر بمانند تا بررسیهای لازم نتیجه قطعی را مشخص کند ، روزهای انتظار ، دوران سختی را توأم با فشارهای روحی- روانی برای آنها به دنبال خواهند داشت.
به جای ناراحتی و دلخوری ، همراهی زوجین با سیستم بهداشتی و پرسنلی که در این خصوص تلاش میکنند تا امروز و آینده آنها را شفاف به خودشان نشان دهند ، کمک بزرگی به اجرای دقیق دستورالعمل موجود و نتیجهگیری سریعتر خواهد کرد. و چه بهتر خواهد بود اگر بررسی تالاسمی با یک آزمایش ساده CBC در ابتدای آشنایی یک زوج انجام شود تا مشکلات روحی و مالی کمتری را متوجه خانوادهها کند.
در پایان ذکر این نکته ضروری است که بیماریهای ژنتیکی زیادی وجود دارند ولی به طور رسمی و قانونی هنگام ازدواج بررسی نمیشوند . در صورت نیاز ، خود زوجین از طریق مراکز مشاوره ژنتیک آنها را باید پیگیری کنند . ضرورت این پیگیری فقط به کسانی که ازدواج فامیلی انجام میدهند بر نمیگردد ، بلکه در هر دو خانواده پسر یا دختری که با هم ازدواج میکنند اگر مثالی از نقص ژنتیکی ، سقطهای مکرر ، مشکلات مادرزادی در وابستگان وجود دارد باید این پیگیریها انجام گیرد.
تلخیص از سایت پزشکان بدون مرز