شوک فرهنگی چیست ؟
شوک فرهنگی نوعی بیماری بالینی و یا پزشکی نیست. راهی ساده برای توضیح احساسات یک فرد پس از جا به جا شدن از یک فرهنگ به فرهنگی جدید و متفاوت است. زمانی که شما به یک مکان جدید جا به جا می شوید مطمئنا باید با بسیاری از تغییرات مواجه شوید. این تغییرات می توانند بسیار مهیج و زیبا باشند. و همین طور می توانند بسیار ناراحت کننده باشند. شما ممکن است غمگین شوید ، مضطرب شوید ، احساس بطلان و ناامیدی کنید و بخواهید به خانه ی قبلی تان برگردید.

این طبیعی است که شما زمانی را برای سازگار شدن سپری کنید. مردمی که در فرهنگ های متفاوت با شما ، بزرگ شده اند ( کسانی که قرار است با آنها به مدرسه بروید و یا همسایه تان می شوند ) ، ارزش ها و عقایدشان با شما متفاوت است. به دلیل این تغییرات ، چیزهایی که در موردش صحبت می کنند ، روش هایی که به کار می برند و اهمیت یکسری از عقاید گوناگون برای آنها ممکن است بسیار با چیزی که شما با آن بزرگ شده اید متفاوت باشد. ولی خبر خوب این است که شوک فرهنگی موقتی است.

چه چیز باعث شوک فرهنگی می شود ؟ برای اینکه بهتر معنی شوک فرهنگی را بفهمید بهتر است روی واژه فرهنگ بیشتر تمرکز کنیم. شما می دانید که ژن ها بخش بزرگی از رفتار و قیافه تان را تعیین می کنند. چیزی که شما نمی دانید این است که محیط پیرامون شما هم اثر بسیار زیادی بر روی ظاهر و رفتار شما دارد.

محیط پیرامون شما هوایی نیست که تنفس می کنید یا غذایی که می خورید، اگرچه قسمت اعظم آن را فرهنگ تشکیل می دهد. فرهنگ متشکل از چیزهایی ست که در یک جامعه از خانواده ، دوستان ، رسانه ها ، ادبیات آن منطقه و حتی غریبه ها یاد می گیریم. فرهنگ چیزهایی است که بر اعمال ، ظواهر و نحوه ارتباط برقرار کردن مردم یک منطقه تاثیر دارد. اغلب شما ناخواسته در حال یادگیری بسیاری از مسائل هستید چون که به نوعی طبیعتتان شده است. برای مثال : نحوه دست دادن با کسانی که ملاقات می کنید ، زمان غذا خوردنتان ، چیزهایی که فکر می کنید با مزه اند و یا دیدگاهتان از مذهب.

وقتی که شما به کشور و یا حتی شهری جدید مهاجرت می کنید ؛ به طور معمول فرهنگی که وارد آن می شوید با جای قبلی تان فرق دارد گاهی این فرهنگ ها مشابه اند ، و گاهی می توانند بسیار متفاوت و حتی مغایر باشند. گاهی اوقات چیزی که برای شما کاملا عادی است ، مانند روزه گرفتن برای یک فرهنگ دیگر می تواند کاملا غیر عادی باشد. این تغییرات فرهنگی می تواند کار سازگاری با محیط جدید را برای شما بسیار سخت کند. ممکن است با لباس های نا آشنا ، غذاهای عجیب ، آب و هوای متفاوت و همین طور افراد ، مدارس و ارزش های عجیبی مواجه شوید و ناگهان می فهمید برای کارهایی که قبلا به راحتی انجام می دادید به سختی تلاش می کنید. مقابله با این تفاوت ها می توانند بسیار نگران کننده باشند. این احساسات قسمتی از سازگاری با فرهنگ جدید است.

چه حسی دارد ؟
سازگاری هر کس با فرهنگ جدید با دیگری متفاوت است. در بعضی مواقع آدم ها از تغییر مکان هیجان زده می شوند اگر چه ممکن است از پشت سر گذاشتن خانه ی قبلی و افرادی که می شناختند ناراحت باشند. ولی جا به جایی را یک جور ماجراجویی می پندارند و یا چیزهای جالبی درباره خانه ی جدیدشان می شنوند. بعضی ها همین طور می مانند ولی مشکلات سازگاری یک دفعه رخ نمی دهند. در بعضی افراد ، هیجان اثر بی رمقی و نا امیدی را کمرنگ می کند و هنوز هم آنها با فهمیدن اطراف خود مشکل دارند. از سوی دیگر افرادی هم هستند که از اول مخالف تغییر مکان بوده اند و این بی رمقی آنها از همان اول که می فهمند باید جا به جا شوند شروع می شود چون این را دوست ندارند و در همان جای قبلی احساس خوشبختی می کنند و این ادامه می یابد تا جایی که می فهمند چقدر خانه ی جدیدشان ناآشناست. به هر حال مردم شوک فرهنگی را در روش های مختلفی تجربه می کنند.

موارد زیر در این شوک رایج اند :

- عدم تمایل به بودن در کنار افرادی که با شما متفاوت اند .
- ناراحتی ، تنهایی ، اضطراب ، عدم تمرکز
- احساس رها شدن و یا سوء تفاهم
- گسترش دیدگاه های منفی و سطحی راجع به فرهنگ جدید
- بی رمقی و ناامیدی
- احساس غربت بسیار شدید

این حس های ناراحت کننده شما را اغوا می کنند تا از محیط پیرامونتان فاصله بگیرید و فرهنگ جدید را رد کنید. بهتر است اینگونه برداشت نشود. اگر آرام بمانید ، مشاهده کرده و بیاموزید و پیش بینی روشنی داشته باشید به احتمال زیاد در می یابید که این مشکلات نیز می گذرند. اما احساس افسردگی می کنید و قادر نیستید درست عمل کنید حتی بعد از گذشت چند ماه ، با والدین خود و یا کسی که به او اعتماد دارید مشورت کنید و بپرسید که آیا ویزیت یک پزشک و یا روان شناس واجب است یا نه ؟ پس حالا چگونه با این مشکلات احتمالی دست و پنجه نرم می کنید ؟ چگونه می تواند در محیط جدید احساس راحتی کنید ؟

زبان آنجا را یاد بگیرید ؟
بسته به جایی که الان هستید و جایی که قبلا بودید ممکن است با زبان محلی آنجا مشکل داشته باشید ، این خوب است که هرچه زودتر با زبان آنجا آشنا شوید. نفهمیدن چیزی که مردم می گویند به همان اندازه اذیت کننده است که بخواهید حرف خود را به آنها بفهمانید. منابع زیادی برای کمک به شما وجود دارد. مدرسه های نمونه که داوطلبان زیادی دارند مطمئنا برای زبان آنجا نیز کلاسهایی دارند. اگر این کلاسها نبود به انجمن ها و یا کتابخانه ها سر بزنید برای تقویت زبانتان کتابها و اینترنت را فراموش نکنید. هر روشی که پیش می گیرید بدانید که تمرین مکرر رمز موفقیت است. بسیاری از افراد نگران صحبت کردن با زبانی هستند که به آن عادت ندارند و فکر می کنند اگر میان حرف هایشان تپق بزنند دیگران او را دست می اندازند. این شما را به تمرین با هم پایه هایتان سوق می دهد ولی فراموش نکنید که با پیشرفته ها نیز تمرین کنید این باعث می شود که اشتباهتان را دریابید و آنها را اصلاح کنید. ممکن است شما راحتی خود را میان دیگران از دست بدهید وقتی مجبورید با تپق و چند بار تکرار موضوعی را به شنونده بفهمانید ولی به یاد داشته باشید که چیزی ندارید که از آن شرمگین باشید. حتی اگر با زبان جدید آشنایید این احتمال می رود که زیاد از حرف های میانه و کوچه بازاری سر در نیاورید. این یکی از دهها دلیلی است که خوب بودن مطالعه روی فرهنگی که در آن غوطه ورید را توجیه می کند.

محمد ابراهیمی، مجله پزشکی مادر