کم خوابی، زمان، مدت و کیفیت خواب همگی در بیمار شدن فرد نقش دارند و لازم است تعادل در خواب و بیداری بر قرار باشد تا فرد سالم بماند. متاسفانه امروزه کمتر به این مساله توجه میشود غافل از اینکه با این سبک زندگی زمینه بیماری خود و فرزندانشان را فراهم میکنند.طب سنتی ایران نه تنها برای مدت و زمان خواب بلکه برای شرایط خوابیدن، محیط آن و وضعیت بدن در زمان خواب هم توصیههایی دارد که برایتان بازگو میکنیم.
1- بهترین زمان خواب بر اساس دانش کرونوبیولوژی انسانی هنگام دوره تاریکی طبیعت، یعنی از ساعت 10 شب تا سحر( کمی قبل از اذان صبح) است، زیرا چندساعت مانده به نیمه شب، سطح کورتیزول خون افت پیدا میکند و اگر در این ساعت به خواب بروید، صبح راحتتر و با هوشیاری و نشاط بیشتر از خواب بیدار میشوید. دیدن طلوع آفتاب به قدری نشاط آور است که به عنوان روشی برای درمان افسردگیها مطرح شده است. بنابر این سعی کنید شبها قبل از نیمه شب بخوابید و سحرخیز باشید تا کامروا شوید.
2- طول مدت خواب به طور متوسط بین 6 تا 10 ساعت باید باشد، که البته برای افراد مختلف بسته به سن و مزاج و فصل متفاوت است. اما خواب کمتر یا بیشتر از این حد برای اغلب افراد مضر است. اگر کسی بیش از اندازه بخوابد کم کم بعضی از اعمالش دچار ضعف و اختلال میشود. حافظهاش افت میکند، مزاجش سرد و بیماریهای مفصلی و بلغمی در او زیاد میشود.
3- لازم است یکی دوساعت بعد از خوردن غذا به رختخواب بروید نه بلافاصله بعد از غذا خوردن، به خصوص اگر ریفلاکس دارید و معدهتان ترش میکند. البته خواب با شکم خالی هم توصیه نمیشود، زیرا موجب ضعف و لاغری است.
4- بهتر است ابتدا برای مدتی به پهلوی راست و سپس به پهلوی چپ بخوابید، سپس دوباره به پهلوی راست برگردید. یادتان باشد خوابیدن به شکم اگر چه به هضم کمک میکند اما به علت عوارض دیگر، توصیه نمیشود، بهترین وضعیت خوابیدن، خواب به پهلوی راست و چپ به طور متناوب است. به پشت خوابیدن هم اگرچه برای انبیا و اولیا توصیه شده اما برای افراد عادی مضر بوده و میتواند موجب ایجاد خلط پشت حلق و درد در ناحیه کمر شود.
5- در آفتاب و زیر نور مهتاب یا چراغ نخوابید. این کار نه تنها موجب سردرد است؛ بلکه تحقیقات تازه نشان داده خوابیدن زیر نور چراغ میتواند باعث اختلال هورمونی و چاق شدن خانمها شود.
6- تا جایی که میتوانید از خوابیدن در روز خودداری کنید، به خصوص خواب نزدیک غروب و بین الطلوعین (از طلوع فجر صادق تا طلوع آفتاب)، زیرا در این ساعات هورمونهای استرس زیاد میشوند. متخصصان طب سنتی معتقدند خواب روز برای بیماران مفصلی با سوء مزاج سرد وتر موجب شدت بیماری، افزایش وزن و احساس کسالت میشود.
7- محل خواب باید تمیز و نرم باشد؛ بوی بدی نداشته باشد؛ امن باشد؛ عاری از حیوانات موذی باشد؛ محل خواب هر شخص باید بر حسب مزاج وی، دمای مناسبی داشته باشد؛ فرش یا تخت و لباس خواب باید بر حسب مزاج شخص و فصل تنظیم شود؛ مثلاً، در گرما و گرممزاجان از کتان و در سرما و افراد سرد مزاج از پنبه و حریر حلاجیشده باشد. خواب بر زمین سرد و نمناک مناسب نیست و موجب بیحسی بدن، سستی و درد کمر میشود.
8- اتاق خواب باید دارای تهویۀ مناسب و رطوبت کافی باشد؛ خشکی بیش از حد هوای اتاق مانع خواب مناسب میشود.
9- بهتر است رختخواب فقط محل خواب و استراحت باشد بنابراین از مطالعه، تماشای تلویزیون یا غذا خوردن در آن پرهیز کنید.
10- در هنگام خواب حتماً از روانداز استفاده كنید؛ زیرا نياز به پوشش در هنگام خواب در هر فصلي كه باشد، از هنگام بيداری بیشتر است.
"مجله پزشکی مادر"